Ntirho wa Peter Magubane

© David Meyer-Gollan

Muteki wa swinepe swa Nelson Mandela

A biwe ngopfu kufikela laha anga tshoviwa nhompfu hi maphorisa ya xihlawu hlawu. A tshame a baleseriwa, abiwa hi matlulu, a khomiwa kotala, a pfaleriwa kuringana 586 wa masiku — nkari woleha swinene lowu tivekaka wo pfaleriwa wexe naku yirisiwa 5 wamalembe kuva a endla ntirho wa yena.

Peter Magubane, un’wani wa vateki va mahungu va Afrika Dzonga lava nga tlangeriwa ngopfu a endle hinkwaswo evutonwini byakwe. U tekile no hlayisa minkarhi yankoka swinene eka matimu ya Afrika Dzonga kusukela eka march wa vamanana kuya e Pretoria, kuya eka Rivonia trial, minhlaselo yale Sharpeville, mpfilu mpfilu wa June 16 1976, endzhaku, kuhumesiwa ka Nelson Mandela.

Uve na nkateko wo thoriwa tani muteki wa swinepe wa President Nelson Mandela, laha anga teka kusukela loko a huma e khotsweni na vutomi bya Madiba endzhaku ka loko a humile e jele. Magubane u endle swiboho swa vutomi bya yena kuva kutirhisa camera ku hlengeleta matimu ya tiko xikan’we no lwisa xihlawuhlawu. "Camera akuri xibamu xa mina. Andzi kota ku dlaya xihlawuhlawu hi xibamu xa mina," kuvula Magubane. "Andzi lava ku ntshunxa tiko ndzi nga tirhisanga xibamu xa mampela."

Malembe yakuhumelelaka matimu

Ntirho wa Magubane wusungule eka Drum, laha Jurgen Schadeberg, loyi hinkarhi walowo ari Chief Photographer, un’wi tekile kun’wi letela naku tirha nayena. Ntirho wayena wosungula akuri kuya teka swinepe eka convention ya ANC hi 1955.

Kusukela kwalano, u kote ku teka swinepe swa matimu kurigana malembe lawa yotala, laha kun’wana a tirha a tumberile kukuma swinepe swinwana kumbe ku tumbeta camera yakwe eka bibele leyi ayi boxiwe mbhovo kumbe eka lofo ra xinkwa.

"Loko ndzi lava kuteka xinepe naswona wena unga ndzi pfumeleli, andzita kuma ndlela yin’wana. Endzhaku ka 586 wa masiku u pfaleriwe uri wexe, kahari na yini xin’wana unga xichavaka ke"? Hi 1967, uvuye aya tirha eka Rand Daily Mail, xikan’we naku tikuma ari eka tlhelo leri nawu awunga yimi na rona: U khomiwile arikarhi atirha hinkarhi lowu akuri na kukombisa kuvilela e handle ka yindlu ya Winnie Mandela, aya pfaleriwa ari yexe, milandzu yakona yivuye yitshikiwa endzhaku ka nkarhi. Utlhele a yirisiwa ku tirha tani hi muteki wa swinepe kumbe ku kandziya e tihofisini ta maphephahungu kuringana ntlhanu wa malembe.

Leswi swilandzeriwe hiku pfaleriwa 98 wa masiku, kutshama e jele 6 wa tinhweti, notlhela a pfaleriwa nakambe. Hambi endzhaku ko pfaleriwa 586 wa masiku e khotsweni ra Modderbee nale Pretoria, uvuye a chuchiwa — hinkarhi wa kahle leswaku ataya aya tirha eka mpfilu mpfilu wa June 16.

Kuxiximiwa e Afrika Dzonga nale matikweni mambe

Anyikiwe na mintirho hi maphephahungu yale matikweni mambe yofana na Time Magazine na Sports Illustrated. Magubane u xiximiwile laha tikweni ra Afrika Dzonga nale matikweni mambe,laha anga nyikiwa ti honorary doctorates ta 9. U tsale kutlula 23 wa tibuku xikan’we no endla minkombiso ya swifaniso yotala swinene.

Snapshot of Dr Peter Magubane's Career

Hi lembe ra 1990, Dr. Peter Magubane a hlawuriwa kuva muteki wa swinepe swa nkulukumba Nelson Mandela wa ximfumu hinkarhi lowu tiko ariti l...more