Kunga Kuli Kahle kaTinguluve

©National Pork Board, USA
Tinguluve leti kulaka hiku nonoka kumbe tinga nyuheleki switava na xiave xobiha eka mbuyelo wa purasi, laha siku rin’wana na rin’wanaridyaka mbuyelo wa purasi. Kuka tinga kuli kahle swinga vangiwa hi swilo swotala kufana na ti genetics, mpumaleko wa swakudya, switsonga ngati, mavabyi na xiyimo xa mbango.

Ti Genetics

Tinxaka ta tinguluve tin’wana titika ngopfu loko tahaku tswariwa naswona tikula hiku hatlisa kutlula tinxaka tinwana. Tinguluve ta xisati ta tinxaka tin’wana tina meleke wotala kambe tipfumala vuswikoti bya vutswari, leswi vangaka leswaku swingulubyani swikula hiku hatlisa na rihanyu lerinene. Se languta leswinga toloveleka eka muxaka wokarhi loko uveka leswi ufaneleke kuswifikelela naku pimanyisa mbuyelo wa vufuwi na van’wamapurasi yan’wani.
Van’wamapurasi votala vatirhisa nkatsakanyo, himarito yan’wana nguluve ya xinuna ya muxaka wunwana eka ntlawa wa tinguluve to suka eka muxaka wunwana kukuma khwalithi yokarhi kusuka eka tinxaka letimbirhi. Loko u endla leswi, vana hinkwavo vafanele ku xavisiwa, hikuva hu hlanganisiwa loku kuva na xiave xoka xingari kahle eka khwalithi ya tinxaka leti antswisiwaka eka ntlawa wa vumbirhi wa vana.
Loko u hlawula tinxaka to hlanganisa tona, swina nkoka ku hlawula swiharhi leswi kulaka kahle naswona swina khwalithi yakahle ya nyama.

Mpfumaleko wa Swakudya

Tinguluve tingava tinga kuli kahle hikuva atikumi swakudya swa kahle kuringanela, kumbe swakudya leswingariki swa khwalithi, switikaka kuswi gayela kumbe swinga tsakisi, kumbe hikuva tinguluve tingari kudyeni swakudya swakahle kuringanela.
Ku sivela xiphiqo lexi, vutisa technician ya rihanyu ra swifuwo kumbe dietician kuva vakupfuna ku endla nongonoko wa swakudya leswi fikelelaka swilaveko swa swakudya eka vufuwi bya tingululve. Minongonoko yokarhi ayifanelanga ku languta ntsena swilaveko swokarhi swa swakudya swa tinguluve, kambe swakudya leswikumekaka eka ndzhawu yale kusuhi xikan’we na tihakelo ta switirhisiwa.
Ku engetela kwalano, ufanele ku tiyisisa leswaku tinguluve tikota ku fikelela swakudya sworinganela loko ti swilava, hambi loko tinguluve tiri kudyeni e handle kumbe tipfaleriwile exivaleni. Loko tinguluve ti kuriseriwa e handle, tifanele kuva na swo engetelela swakudya leswinga pfumalekaka eka leswi tidyaka swona. Van’wamapurasi vafanele kutiyisiwa leswaku nguluve yin’wana na yin’wana yikuma swakudya hiku hunguta mphikizano wa swakudya. Leswi swinga endliwa hiku tiyisisa leswaku kuna ndzhawu yoringanela ya swakudya swa tinguluve.
Swakudya swifanele kuva leswinga basa swiri furexe,ehandle ka kutisa makhombo ya rihanyo, handle kasweswo tinguluve tinga hetelela tinga dyi swakudya sweswo.

Switswonga Ngati

Switswonga ngati swale handle, swotani hi mange, tinhwala, swigalani na madzedze, swinga tisa ku hlohlonyiwa laha tinguluve tingata heta nkarhi tirikarhi tiringeta kuti tshuva kutlula kudya, leswingavaka na xiave eka kukula ka tona. Switswonga ngati swale ndzeni, swotani hi manyokanyokani, swinga endla leswaku tinga kuli kahle. Ku basa ka swivala naswona swipfuna swinene ku lwisana na switswonga ngati. Laha kunga tala switswonga ngati, fafazela leswaku swinga hangalaki kumbe ku khoma tinguluve tinwana. Switwala kahle kusirhelela tinguluve loko kuri na makhombo yokarhi laha ku fuyiwaka kona tinguluve. Vutisa Dokodela wa swiharhi kumbe technician wa rihanyo ra swiharhi kukuma switsundzuxo.

Mavabyi

©National Pork Board, USA
Nguluve leyi vabyaka kumbe “leyinga tsakangiki” yingaka yinga tsakeli swakudya. Se ringeta naku sivela kuhangalaka ka mavabyi kutani uya tshungula hiku hatlisa loko yahaku humelela.

Swiyimo swa Mbango

Ntshikelelo wa kuhisa wuna xiave xobiha swinene eka kudya swakudya hitinguluve, laha ntshikelelo wa xirhami wunga endla leswaku tinguluve tidya ngopfu swakudya hikuva tiringeta kuva titikufumeta. Se, phakela tinguluve hi swakudya loko ku titimela e sikwini kutani u tlakusa mphakelo wati minerali ku pfala swakudya leswi lahlekaka hinkarhi lowu kuhisaka.
Kufanele ku tekiwa magoza kusivela, ngopfu ngopfu swingulubyani kuva switwa xirhami, tani hileswi swingata endla leswaku swikhomiwa hi mavabyi leswingata endla leswaku swinga kuli kahle.

Translated by Ike Ngobeni