Ku Avana ka Rimbewu Exikarhi ka maNdebele

© Dr Peter Magubane

Maendlelo yotiya ya kulawuriwa hi mafumelo yokarhi xikan’we na mikhuva swivonaka ngopfu eka vaaki va maNdebele. Kutlula mintlawa yin’wana yotala, vavanuna va Ndzundza — ngopfu ngopfu lava vasukelaka evuhosini — vaya emahlweni vateka vavasati votala.

Matimba na vulawuri bya mafumelo swina xiave eka nkarhi lowu vanhu lava vanga wu teka varikarhi va tirha emapurasini ya mabunu. Swilaveko swa mutirhi wale ndyangwini aswi kongomisiwe eka nhloko ya muti wa xinuna, leswi swinga vulawuri lebyi seketeriwaka.

Hiku fambela kule naku tirha mapurasi ya valungu, vavanuna votala vasungule mabindzu ya vona tani hi vachayeri va mathekisi na vaaki va tiyindlu, kuhambana nakuya tirha e timayini kumbe eka mintirho yin’wana tani hi va makhelwani vavona va maPedi lava ava tirha sweswo kuringana malembe lawa yotala.

Vavasati lava sukaka e KwaNdebele vatirhile kuringana malembe yotala swinene e makhixini yale Pretoria kutani vatlhelela ekaya kuya aka miti ya vona xikan’we naku hlayisa vana vavona loko hile tlhelo vaseketeriwa hi vavanuna vavona.

Lava ava endla xikan’we naku xavisa vuhlalu lebyi ava byi endla, switheve, swimpopani xikan’we na swin’wana leswi endliwaka hi mavoko, swiendle leswaku van’wana vavasati va maNdebele vava na vutomi lebyi vatiyimelaka hi voxe — hinkwavo kukatsa na lava vanga duma misava hinkwayo kufana na manana wa ndhuma manana Esther Mahlangu, xikan’we na lava vangana ntshembo wo titsongahata.

Translated by Ike Ngobeni