Ukuhlukana Kobulili Hlangana Kwesitjhaba samaNdebele

© Dr Peter Magubane

Kobana Amadoda wamaNdebele

Kobana amadoda wamaNdebele azinhloko kuyabonakala emiphakathini yakwaNdebele. Kunekwezinye iinqhema amadoda wakaNdzundza – khulukhulu la abuya ebukhosini – naragela phambili ukuthatha isithembu.

Amandla, kanye nokobana indoda iyihloko kuyinto evela eskhathini lapha gade basebenza bebahlala emaplasini wabantu abamhlophe. Ukobana umndeni usebenze kwakuqalwe kobana ubaba wekhaya, aqiniseke kobana benza njalo, ukubapha umthetho.

Kuthe nabafuduka emaplasini wamakhuwa, amadoda amanengi azithomela amarhwebawo njengabatjhayeli bamatekisi nanyana abakhi, lokha abanye bakhetha ukuyokusebenza emabubulweni njengaba abomakhelwani babo bamaPedi gade benza iminyaka eminengi.

Abafazi bamaNdebele basebenze isikhathi emakhitjhini ePitori, bese babuyela ekhaya nasele bayokwakha umuzi wekhaya bayokugada abentwababo, lokha basekelwa madodabo. Ukwenza kanye nokuthengisa imincamo, imiseme, abonompopi kanye nobunye uburhwabi kwenza bona abomma bamaNdebele barhone ukuziphilisa-kubalwa hlangana nalaba abadume eentjhabatjhabeni abanjengomma u-Esther Mahlangu, nabanye bangakadumi.

Translated by Busisiwe Skhosana