Ho Fepa Dipodi

© Marinda Louw

Dipodi di tlwaelehile bakeng sa diphoofolo tse ruwang kaha ke bafulli ba baholo mme di ka sebediswa dibakeng tsa temo le dihlahiswa tse kang dikgomo. Ho ba bafulli (ho ja makgasi a dihlahla) kahoo ha di kgone ho hlodisana le dikgomo bakeng sa dijo. Ho phaella moo, mekgwa ya ho hlahloba dipodi e thusa ho lwantsha dihlahla tsa Savannah le dibaka tsa mahaeng, empa di ka baka le ho feta.

Boholo ba dipodi tse bolokilweng metseng (jwalo ka dipodi tsa matswallwa) hangata ha di fuwe dijo-thollo leha e le dife empa di fuwe dijo tsa furu, ka hona, dihlahiswa tsa tsona tsa lebese hangata dinyane. Ho etsa bonnete ba hore tlhahiso ya lebese e ntle, di tla hloka dimatlafatsi tse eketsehileng mme di tla arabela hantle ho tlhokomelo e ntle le ho tlatsetsa dijo.
Ho fepa dipodi tsa lebese, dipodi tsa nama le dipodi tse ruetsweng ditlheferetsi (mohair kapa cashmere) di tla hloka dijo tse kgethehileng tse itshetlehileng ka boemo ba tsona ba tlhahiso le maemo. Setho sa phepo ya phepo ya diphoofolo kapa khamphani ya phepo e ka thusa ho theha moralo wa phepo ya dipodi.

Mekgwa ya ho Fepa Dipodi

©Marinda Louw
Dipodi ke ldiphoofolo tse mamelang tse nang le mekgwa e sa tlwaelehang ya phepo. Ha di je phepo e ditshila kapa e nkgang hampe ebile ha di rate furu ya metsi, ya kgale kapa e hatakelwang. Dijo tsa dipodi di lokela ho ba tse hlwekileng le tse ncha mme di lokela ho kenngwa ka hara sejolo sa diphoofolo. Beha dijelwana di hlwekile ka ho tlosa tse ding tse setseng.
Ha o fepa ka furu, e behe ka tereing ya furu kapa o fanyehe dijo ka dikgama ho tloha sefateng kapa thakgong lerakong.
Dipodi ke diphoofolo tse busolosang mme ho ena le hoo di ka ja furu e kang dimela tse kang dinawa tse nang le lera le dikgopo (tse phahameng ka diprotheine), ho feta dimela, poone, silage kapa jwang.
Reka phepo e ntle ka ho fetisisa eo o ka e kgonang mme o e boloke hole le letsatsi le pula. Bokella furu nakong e ntseng e hola mme le boloke sena bakeng sa nako ya kgaello ya dijo nakong e omileng. Dihlahiswa tsa dijo-thollo le furu di lokela ho kgaolwa pele di fepa mme dijo-thollo di ka senyeha. Kopanya dijo hantle ho thibela dipodi ho nka dikgahla tse monate. Ho fana ka phepo e ncha; ho fepa ka letsatsi le le leng feela ho lokela ho tswakana. O se ke wa dumella fepa hore e tsofale kapa e se e le hlobo. Diphetoho leha e le dife ho fepa dipodi di lokela ho etswa butle-butle, bonyane beke.

Ditlhoko tsa Matla le Diprotheine Bakeng sa Dipodi

©Marinda Louw
Dikhabohaedreite le mafura di fana ka matla. Matla a hlokahalang bakeng sa kgolo, tswalo, ho hlahisa le ho hanyetsa mafu le dikokwana-hloko.
Dipodi di boetse di hloka protheine. Diprotheine ke mohaho o ka sehloohong wa sele e nngwe le e nngwe dikarolong tsa diphoofolo tsohle mme di bohlokwa bakeng sa ho hola, ho hanyetsa malwetse, ho hlahisa le ho laela (tlhahiso ya lebese).
E nngwe ya dihlopha tsa bohlokwa ka ho fetisisa bakeng sa dipodi kaofela ke matla-a hlaloswang e le TDN = dimatlafatsi tse fokolang.
Kakaretso ya phepo ya podi e tla ja letsatsi le leng le le leng e lekantswe ka dipehelo tsa 'Dry Matter Intake' (DMI). Boima ba dijo tse ommeng bo jewa ke boholo ba podi, mosebetsi wa yona le tlhahiso ya yona. Boholo ba DMI bo tla finyellwa feela haeba ho ena le dijo tse lekaneng mme di rata hantle.
Ho eketsa meroho e lekaneng ya phepo ya podi ya hao ke ya bohlokwa, ho sa tsotellehe hore na o hlahisa nama ya podi kapa lebese la podi. Dipodi tsa lebese di hloka hore meroho e be ntle le dipodi tsa nama, e le ho netefatsa dipodi tsa hao.
Haeba makgulo a sa fumanehe, lema mefuta e sa tshwaneng ya jwang bo sa tswakwang le difate tse nyenyane sebakeng se itseng.
Tsepamisa dipeo tse phahameng ka matla ke dijo-thollo, harese, dijo tsa horitela le
dijo tsa kakao tsa oli. Leha ho le jwalo, harese ke dijo-thollo tse kgolo tse sebedisetswang ho nwa, koro, poone, raese, mabele le nyalothe hape di sebediswa.)
Dijo tsa dipodi tse nang le diprotheine tse ngata di akarelletsa fishmeal, soya dijo tsa dinawa, dijo tsa dinawa tse nang le oli ya cottonseed hammoho le dijo tsa thitelo.

Translated by Bongani Matabane