Mopane Tree

© Shem Compion

Igama

Mopane [Colophospermum mopane]

Ihlathululo

Umukghwa womuthi lo i-Mopane owaziwa ngawo khulu nongasolakaliko sesakhiwo samakaraso esifana namaviyaviyana, anombala ohlaza satjani okukhanyako nakasavelako kodwana atjhuguluka abe njenge-kaleidoscope yombala wesiruthwaneni ngokukhamba kwesikhathi sonyaka. Amabala la kuba mabala ekwaziwa ngawo umango loyo eenyangeni ezinengi zonyaka. Isibonelo sawo kukuba neziqu ezinengi ezinaba zitjhinge phezulu ngesakhiwo seledere u-V kanye nokunaba nokubanzi, akurondo kodwana ahlukene ngesikhala esikhulu. Amaqolo anombala omlotha okukhanyako begodu unamagazuko nofana amaphadlhu amade.
Eminye imithi ye-Mopane ingaba nokuphakama kwamamitha amasumi amabili nahlanu, khulukhulu ehlabathini ebizwa nge-alluvial soils. Lokha ubujamo nabungasi buhle khulu, imitjhana ye-Mopane emincani yaziwa ngokuthi yi-‘Mopane scrub’ begodu eendaweni zemakhaya ubizwa ngokuthi yi-'gumane', begodu kunobufakazi obunengi balokho. Iziqu zawo ezidala zinombala omlotha okukhanyako kuthi ezisesezincani zibe mnyama khudlwana. Amakari amabili amila egatjeni elincani. Atshwaya amaphiko wamaviyaviyana.

Amathuthumbo kanye nesithelo

Amathuthumbo we-Mopane tree anombala osarulana okuvangeke ngohlaza satjani, mancani begodu amila ngokufihlekileko abuthelelene eduze nesiphetho segatja nofana isigojwana. Iinthelo zomuthi lo zakheke ngamacephe asipara kanye naqinileko, pheze akheke njengezitho ezibizwa ngeziso. Zithoma ngokuba hlaza satjani, zimumethe imbewu esipara nephadlhekako anamacatjhazana avamise ukwenziwa buthuvi beenunwana. Ukutlhurha kwenzeka ngenyanga kaNobayeni ukuya kuTjhirhweni. Kuthi ukuthela khona kube ngoSihlabantangana ukuya kuMgwengweni.

Lapho itholakala khona

I-Mopane tree useSewula Afrika, Botswana kanye ne-Namibia.

Iagama lesi-Latin

I-Mopane tree imumatha i-Mopane Month [Gonimbrasia belina] nekukudla okuqakathekileko okupha izakha mzimba zeendingo zabantu abanengi e-Afrika. Iimbungu zamaviyaviyana, ezaziwa nangokuthi yi-Mopane worm, zivunwa bezidliwe zinjalo nofana ngokuthi zonyiswe kanye nokuthi zonyiselwe ukuba mthombo wokudla wakusasa. Iingodo zomuthi lo khezasetjenziswa khulu ukwenza ifinitjhara ngebanga lombalawo kanye nokuhlala isikhathi sazo esinengi, begodu unjalo nje uzivikela ekudliweni mumuhlwa, kanye nokwakha isibiyelo sedrada.