Marula Tree

© Geoff Nichols

Igama

Marula Tree [Scelerocarya birrea]

Igama lesi-Latin

Scelerocarya birrea
Umlando womuthi lo i-Marula tree ukhamba ubuyele emuva eenkulungwaneni zeminyaka eyadlulako. Ubufakazi obumumethwe kurhubhulula ngezinto ezadlulako ekubizwa bonyana yi-Archaeological bukhombisa bonyana umuthi lo begade kumthombo wokutholakala kwezakhamzimba kade eminyakeni eyadlulako engaba yi-10,000 years B.C. Umuthi lo i-Marula tree Scelerocarya birrea, unomhlobo wakwabo obizwa nge-caffera, uhlangana nemithi ye-Afrika ebizwa ngama-Africa' botanical treasures.
Enarheni ye-Zimbabwe e-Pomongwe Cave, kubalelwa bonyana iinthelo ze-marula tree ezingaba ma-24 Million zadliwa. Kungasi iinthelo kwaphela kodwana neengoko, begodu zinothile ezakhamzimbeni kanye namaminerali. Kuneenolwana ngokusetjenziswa komuthi lo, amaqolwawo, amakari, iinthelo, iingoko kanye namaqephazo. Nokho eyaziwa ngakho khulu kukuthi sithelo esihlanyisa iindlovu nasiwele phasi bese sasira kuphume isidakamizwa, i-marula mumuthi othandwa khulu wemangweni e-Afrika.
Begade kukukudla ekuthenjelwe kikho eSewula Afrika, Botswana kanye ne-Namibia ngeenkhathi ezadlulako.

Ihlathululo

Mhlobo womuthi onande uloba amakarawo begodu ukhula ubemude ngamamitha alisumi nobunane. Imila emahlathini ahlukahlukeneko ehlabathini yesanda ezibizwa nge-loam soils. Ingatholakala ukusuka e-Ethiopia ukuya Kwazulu-Natal. Ikhiqiza amathuthumbo ukusuka ngenyanga kaKhukhulamungu ukuya kuSinyikhaba, kuthi ngenyanga kaTjhirhweni ukuya kuNtaka ikhiqize iinthelo. Iinthelo zawo ziyadliwa begodu zimumethe izakhamzimba i-vitamin C. Iinfarigi zomango, iindlulamithi, amabhalabhala, zidla iinthelo kanye namakarawo.

Umsebenzawo

Amakelo weenthelwezi angabiliswa bese enziwe isiselo nofana atjhiswe ukwenzela ukujamiselela i-coffee. Isigodo sawo sithambathambile begodu sisetjenziselwa ukwenza izinto zobukghwari; amaqolo wona angasetjenziselwa ukwenza irobho. Irhubhululo ngezinto zakade liveze bonyana isithelo se-Marula begade sisetjenziswa njengomthombo wokudla eenkhathini ezinengi ezadlulako eentjhabeni ze-Afrika. Amaqolo angasetjenziselwa ukwenza idayi ezotho okukhanyako.
Iinunwana ezibizwa ngama-Large Saturniid Caterpillars zibuthana emithini le ukwenzela ukudla bezilale khona kanye namaviyaviyana, womhlobo we-Cerambycid Wood Boring Beetle. Ngaphakathi kwesithelo kutholakala ingoko enambitha kamnandi begodu enothileko ngezakhamzimba. Amafuthawo angasetjenziselwa ukunakekela isikhumba. Amakarawo ahlaza satjani ayadliwa ukwenzela ukususa isilungulelo. Amaqolo wona amumethe i-antihistamines begodu ingasetjenziselwa ukufutha nofana ukuhlanza ngokuthi afakwe ngaphakathi kwamanzi abilako bese kukhokhwa intuthu ephumako.
Isiqunjwana samaqolo siyagaywa bese siba yiputjhana, sivangwe namanzi amakhaza bese siyaselwa ukwenzela ukulapha ukurhuda kanye ne-dysentery. Amaqolo angasetjenziselwa ukukhandela i-malaria.

Isithelo

Isithelo se-marula simumethe ijuzi enengi begodu sinomnuko omnandi, sinobukhulu obungalinganiswa ne-plum. Singadliwa sisesesitjha begodu sinezakhamzimba eziphezulu ze-vitamin C. singaphekelwa ukwenza ijemu, ijuzi kanye notjwala.

Lapho itholakala khona

Siyincenye yemirorho yomhlobo owaziwa ngokuthi yi-‘Bushveld nofana Savannah, esimuvango wemihlobo eyande eentantjaneni eziphasi zomango olibala kanye ne-Lowveld ye-Mpumalanga, ekufaka hlangana isiciwi i-Kruger National Park. Iimilo ezikhambisana nawo zifaka hlangana i-Umbrella Thorn (Acaia) trees, Baobab, Fever Trees, dark-green Mopani, and tall tufted grasses.

Okukarisako ngawo

I-Marula trees mimithi ethathwe bonyana inobulili. Lokho kufakazela ikolelo yesitjhaba samaVenda yokuthi amaqolo wesimilwesi angasetjenziselwa ukukhetha ubulili bomntwna osazokubelethwa. Nangabe umfazi ufuna umntwana omduna, kusetjenziswa umuthi omduna, kuthi lokha nakafuna umntazana kusetjenziswe umuthi osikazi. Nangabe kubelethwa umntwana ophambeni nobullili ebegade bukhethiweko, umntwana loyo uthathwa bonyana ukhethekile njengombana akghone ukutjhijila imimoya.