Goldie Qayiya
Loyi afenele ava nuna wa mina, Otto, u kulele eka muganga wunwe na mina kambe ahinga tivani tani hi vana. Ndzi hlangane na yena rosungula loko ndzi vuya exikolweni xo dyondzela vudyondzisi loko xipfarile. Andziri eku tifambeleni kuhuma emavhengeleni kutani andzi huwelela aku, 'Tana haleno,' aswi endle hindlela ya vunghana naswona u vutise leswaku ndzi tshama kwihi. Loko ndzi tlhela ndzi nwi vona nakambe akuri eka nkhuvo wo tlangela kusungula ka vukati bya hina.
Otto andzi tsalele papila ro gangisa. Aswiri na nkoka eka yena leswaku namina andzi lava kutekana na yena. Eka papila ra yena a hlamusele leswaku loko ndzi switsakela ata byela tata wayena leswaku vata vulavula na tata wa mina. Kambe andziri e kholichi loko papila rifika naswona vatswari va mina vari pfurile vahlaya. Ava vutisanga leswaku mina ndzi switsakerisa kuyini.
Akuri lembe ra mina rosungula e kholichi. Loko ndzi tlhelele ekaya loko xikolo xipfarile, tata wa mina vaku ka mina, nwananga 'Goldie, uta tekiwa kungari khale.'
Vukati byo laveriwa
Vukati byisungurile endzhaku ka malembe mambirhi, hinkarhi wowisa hi December. Otto u hakerile khume ra tihomu na hanci yinwe tani hi ndzovolo naswona endzhaku ka nhweti hitekana. Andzi nga tsakaka hikuva andzinga lavi ku tekiwa na kanwe. Hitekanile ekerekeni ya Anglican Church, kutani hiya e mutini wakava Otto laha vanhu hinkwavo ava hi yimerile e handle, vahitsakerile.
Hi teke nkarhi hirikarhi hi xeweta vanhu hinkwavo lava avari kona kukatsa naku tlhavulana hi mavoko kutani hinghena emutini hiya kuma swakudya. Endzhaku ka swakudya hisukile hikongoma e holweni ya vaaki kuya cina no tlangela vukati bya hina, hi 12 nivusiku ahi dya swakudya leswi aswi sele leswi ahitiseriwe swona hi vamanana e holweni.
Hi cine vusiku hinkwabyo hi cinela vuyimbeleri bya kwela bya Spokes Mashiyane, nhenha ya African pennywhistle ya nkarhi wahina, hitlangela kusungula ka vutomi lebyi ahita byi hanya swinwe hilaha kunga heriki.
Felicia Mfamana
Kuna tinxaka timbirhi ta vukati hi ndzhavuko wa xi Xhosa, kuna ndlela ya kahle na leyi yo tlhakisiwa, hinkwayo yaha endliwa na namutlha. Loko wanuna a tlhakisa wansati akuna mucatu wukulu kumbe nguvo yobasa. Ku hava lexi wansati anga xiendlaka hiswona.
Ndzi ve navukati byebyo tano. Ndzi hleka ngopfu hibyona loko ndzi switsundzuka. Kambe hinkarhi wakona aswinga hlekisi. Muhariva wa mina loyi atshama na dyangu wa hina loyi andzi nwi tshembile swinene, hiyena anga swilulamisa hinkwaswo leswi. Undzi nghenisile e bazini na munhu loyi andzi nga nwitivi. Wanuna loyi ayimekile naswona a languteka laha xikandzeni. Akunga aleki nchumu hi wanuna loyi.
Hambi leswi andzi chuhile. “ Kuhumelela yini? Kasi undzi yisa kwihi? Ndzi nwi vutisa. Xikandza xakwe, xa muhlovo wa kofi xisungula ku cinca. 'Ndzi kuyisa ekaya leswaku uyava nsati wa mina,'A hlamula. 'I khale ndzi lava leswi naswona se eku heteleleni hileswi swa humelela.' 'Kambe mina andzi lavi kufamba na wena,' Ndzi nwi hlamula. 'Ndzi kombela miyimisa basi ndzi chika.' Hi rito ra mina raku chava, Ndzi sungule ku rila. Andzi nga ta swikota ku siya tatana wa mina hindlela leyi.
Ari wanuna loyi anghena kereke.'Ringeta kutwisisa,' loyi atava nuna wa mina aku. 'Ndzi tsakela swinene leswaku uva nsati wa mina naswona andzi nge he swikoti kuyima. Tsundzuka, kuya hi ndzhavuko wa hina ndzi pfumeleriwile ku endla leswi.'
Ndyangu wa Felicia lowuntshwa
Bazi leri rihiteke kuhi yisa emutini waka vona laha akuri na tiyindlu ta mune. Yinwana akuri kaya ra sesi wayena Noyiswa, laha andzi fanele ku tshama eka yona eka vhiki rosungula. Vusiku byebyo ndzi rile ngopfu. Ndzi kume leswaku leswi akuri kona kuhela ka vunhwana bya mina. Endzhaku ka vhiki rosungula, urhumerile vavanuna vambirhi eka tatana wa mina na vabuti wa mina kuva byela laha ndzi nga kona.
'Mitekile nwana wa mina minga kumanga mpfumelelo wa mina,' Kuvula tatana wa mina hiku kwata. 'Mita fanela kuhinyika homu yinwe yo engetelela ku riha nandzu walowo. Khume ra tihomu ku lovola na yinwe yo engetelela kuva minga kumanga mpfumelelo.' Ntirho wuve kona emutini wa vatswari va Milton. Vanhu hinkwavo kusuka endyangwini waka vona avari kona.
Tatana wa mina anga kotangi ku fika. Akuri kule swinene. Nkulukumba wa vaaki utile kuta hi tekanisa. 'Se u nsati wuntshwa sweswi naswona vito ra wena rintshwa i Nothozamile,' Andzi byela tano. 'Una ndyangu wuntshwa, na tatana wuntshwa na manana xikanwe na vasesi vantshwa, naswona u fanele ku swi amukela sweswo. Kusukela sweswi awahari nhwenyani.
U fanele ku hanya tani hi wansati. Endzhaku ka ntirho lowu ute, 'Sweswi mi nuna na nsati, indoda nomfazi.'Nyimpfu yidlayiwile kutlangela ntirho lowu, kutani vavasati va endlile ti saladi, rhayisi na tihove leswaku switya dyiwa na nyama. Endzhaku ka sweswo ahi tekanile ximfumo. Vutomi bya mina tani hi nsati se abyi sungurile.