Toropo ya Vredefort

© David Fleminger

Motseng o Gutsitseng

Le hoja toropo ya Vredefort e ne e reha lebitso la Dome, ho na le ntho e nngwe hape ya ho hohela baeti motsaneng ona o kgutsitseng. E thehilwe ho pota nako e le nngwe le Parys, ho bonahala e le ka lebaka la ho se dumellane pakeng tsa baetsi ba thepa le beng ba naha, mme qalong ho ne ho ena le dikgang tse pakeng tsa metse e mmedi. Vredefort e ile ya behwa ka 1876 mme ya eba motse ka 1881.
Lebitso, le bolelang Fort of Peace, le na le tshimoloho e sa tsejweng. Ba bang ba re lebitso lena le bolela kgotso ya sechaba sa temo hona jwale moo ba neng ba ena le kereke e haufi le yona. Ba bang ba dumela hore e amana le ho se dumellane pakeng tsa dithaba tsa Transvaal le Free State, tse ileng tsa rarollwa ka mokgwa o thabisang ka lebaka la marang-rang le koeksusters polasing e haufi.

Riemland

Qalong, batho ba Vredefort e ne e le karolo ya moruo wa ho tsoma o ileng wa atoloswa ho pholletsa le leboya le ka bophirimela ba Free State. Sebaka sena se ne se bitswa Riemland, ka lebaka la marapo a letlalo (rieme) tse neng di hlahiswa e le sehlahiswa sa ho tsoma. Hamorao, temo e nkwa e le yona kgwebo e kgolo mme Vredefort e na le mediko e hlahelletseng tsa dijo-thollo moeding wa toropo.
Kajeno, tlhaloso e ka sehloohong ya Vredefort ya thoriso ke 'ground-zero'; sebaka seo ho sona boleng ba Vredefort bo ileng ba sisinyeha lefatsheng le tshusumetsong ya tlokotsi ya lefatshe lohle. Ka bomadimabe, ha ho sa na matshwao a bonahalang a tshusumetso e kgolo. Ho na le tshebetso e le nngwe e nyane, e majwe mathokong a toropo, ao ba bang ba ileng ba swabisa baeti ba nka ho ba Vredefort Dome ya sebele, empa ba fositse. Hlahloba tlhorong ya sephahla se seng sa tlhaho le ho shebella dithabeng, leha ho le jwalo, mme o tla qala ho utlwisisa hore na ketsahalo e ama eng.

Motse o Monyane o Motle

Hona ho na le sebaka se hlophisitsweng sa ho ba le bafuputsi ba Setsi sa Baeti. Karolo ya pele ya tswelo-pele ena e ne e lokela ho bulwa ka 2009 ka ofisi ya ditaba, sebaka se seholo sa pontsho le mehaho ya Dome, poso ya kgwebo e nang le mesebetsi ya matsoho le sebaka sa dijo tse bobebe. Karolo ya bobedi e ne e le ho kenyeletsa lebaleng la dipapadi, diketsahalo tsa setso, dirapa tse dulang mahaeng le sebaka sa pikinike. Leha ho le jwalo, ho bonahala eka tswelo-pele mosebetsing ona e nyametse ka ho sa feleng.
Vredefort e nnile ya dula moriting wa moahelani wa yona o moholo, Parys, e bohole ba dikhilomithara tse 15 feela. Vredefort ha e na dinoka, mabenkele a mehleng ya boholo-holo le dikhefi tse sa tsitsang. Ho ena le moo ho na le di take-aways tse mmalwa tse sa tlwaelehang, mabenkeleng a mangata a diaparo le mohlokomedi wa moriri. Leha ho le jwalo, Vredefort ke toropo e nyane e ntle e nang le kereke e ntle ya sandstone le sebaka sa nnete sa naha. Ho na le menyetla e mengata mona, mme ke kgodisehile hore ho tla ba le tswelo-pele e kgolo nakong e tlang.

Translated by Bongani Matabane