Dipušosetšhaba
Ka ge batho ba bašweu ba thoma go laola le go buša metseng ya matsonga, maatla ya dikgoši e ile ya theoga. Ke 1920s bašweu ba bantši ba ile ba wiša mmušo. Batho ba kgethollo ba be ba bona'morafe bjalo ka Legae la tlhago la setšhaba sa Afrika se tsena go koketšong ya phadišano le bathobašweu mo mafelong a ditoropong a bathobašweu.
Maemo a kgoši a ile a tiišwa ke molao wa 1920s, le ka morago ga mengwaga ye 30, e taolo ya morafe e ile ya ba bohlokwa go tshepisdišo ya Bantustan. Ka tlwaelo kgoši (hosi) le khansele ya gagwe ba na le taolo ya mafelelo ebile ba sa na le karolo ye bohlokwa go mmušo matsonga ka moka.
Bogoši bo a leabelwa gomme bo wela go leloko la bao ba maemo a godimo ba malapa a kgalekgale a lego gare ga sehlopha sa maatla. Kgoši ye mpša e swanetše go dumelelwa ke khansele ya Setšhaba e be a amogelwa semmušo mo setulong. Ge e le gore ke wo monnyane go tatagwe yo a hlokafetšego, ka tlwaelo, buti wa tatagwe o šoma bjalo ka moemedi wo mogolo.
Mo nakong ye e fetilego ya hosi o be e na le maatlaa magolo. O abetšwe naga lego bega dithutu tša koma, punoya meletlo le pino ya pula; o be a lamolwa magareng ga maloko a sehlophathuto le moya wa badimo; o be a dira diphetho tšohle tšeo di amanago le ntwa le sešole; O be a na le maikarabelo a taolo ya sehlopha, gomme e be a leka melato ye šoro, le bao ba nyakago boipiletšo go tšwa go mantona. O be a thušwa ke bahlankedi bao ba bego ba phetha mešomo ye e kgethegilego.
Lehono dikgoši di lefelwa badudi ba maikarabelo a go sepediša batho bao ba lego ka tlase ga bona. Ba swanetše go kgoboketša metšhelo le go hlokomela ditirelo tša go swana le kabo ya meetse a dipompi goba go aga diphapoši tše mpsha. Ba tšwela pele go raloka tema ye bohlokwa bjalo ka disenthara tša boitsebišo le lerato go ditšhaba tša dinagamagaeng.
Translated by Lebogang Sewela