Enetši Ye Ntši
Ge Vredefort bolide e wetše mo lefase, lebelo la yona le ka ba magareng a dikhilometara tše 40 000 le 270 000 ka iri. Ge e se no wela mo mmung, go ile gwa tšwa enetši e ntši kudu ka mothunyo wa maatla a ka bago 5000 go feta a mošemannyana, ka mokgwa wa go makatša e bitšwa pomo ya nyuklea; yeo e sentšego hiroshima. Go akanywa gore seabe se tlo elwa 14 sekaleng sa Richter, goba e tla ba maatla 100 000 go feta mororomelo wa lefase yo kilego wa ngwadiwa.Bolide e tseneletše dikhilometara tše lesome mo lefaseng pele e thuthupa fase ka lebaka la kgatelelo. E kgaotšwe ka matlapa a Transvaal, Ventersdorp, Witwatersrand le dihlopha tše kgolo tša go utolla mo botlaseng bja kranaete ya kontinente ya kaapvaal.
Lehlakore Le Leswika
Crater ye ya mathoko a mokonya e be e sa tia, le ge go le bjalo, ka pela e a phuhlama ka morago ga seabe sa mathata. Thoko ya crater e robegile ka molokoloko wa mošaša, yeo e tšwetšwa pele ka gare ga Basin. Ka metsotso nnyana, crater e katološwe go sebopego sa sejana se se na lego sebopego sa bophara bjo ka bago dikhilometara tše 300. E okeditšwe go tšwa Pretoria go fihla Welkom, gomme e itšwe ka molokoloko ya dibopego tša makopo (le Witwatersrand) tšeo di kobilego ke seabe.Ka nako ye mathoko a phuhlama, hlatloša e be e bopego ka Bogareng bja crater. Se ke ka lebaka la gore ge bolide e betha, maswila a mo epicentre a seabe a be a khomphresetše kudu. Ka morago ga ge bolide e moyafetše, kemišo ya kgatelelo ya godimo e dumeletšwe maswiki gore a bowe morago, go boelwa maemong a yona a tekatekano. Tokollo ye e baka karolo ya Archaean kranaete go betha dillaga tša leswika le le nnyane tše lego godimo ga yona.
Dillaga tša maswiki tše rapamego tša Witwatersrand le dihlopha tše kgolo tša Transvaal di lahlatšwe ka lehlakoreng la bona e be di fetolwa, e be di bopa lelente mo tikologong ya sebopego sa maswika a botlase bja kgale. Hlatloša e be e iša fase gape, eupša e be e ntše e ya godimo ga mathoko a crater. Ka morago ga nako, Vredefort kranaete ya kgalekgale ye e phagamego e bile e utollotšwe e kgatšwe, gomme diripa tša ‘bogolo bja leswika; bo be bo dirišwa go thakga dikokwane tša kontraka ye mpsha mo boemafofaneng bja Johannesburg.
Thaba Ya Naga Ya Dome
Tebego ya naga ye hlagilego, ka ge e tsebegago ka bogareng bja hlatloša ye kgobokaneditšwe ke kakaretšo, Basin ye phaphathi le thoko ye senyegilego e bitšwa complex crater gomme e swanetše go hlakahlakanego crater ye nnyane, ye bonolo, go swana le ye nngwe kua Tswaing. Ga botse, hlohletša ya magareng (e ka bago dikhilometara tše 100 go putla) e dumelelwa bjalo ka Dome ya Vredefort. Lešaledi la sebopego sa Crater ga se a šireleditšwego ke molao wa bohwa.Ka nako ya seabe, bogodimo bja fasego bo be bo le godimo go feta ka moo bo lego gona lehono, gomme mo nakong ya mengwaga ye 2 pilione ye fetilego, sebopego sa Vredefort Dome se ile sa phušolwa kudu. Mo Borwa bja Bodikela karolo ya crater, maswila A Karoo a mfsa ao a akaretšego sebopego sa Dome, mola mašeledi a mangwe a tletše basin ya Dome. Lehono, lešaledi le le bonagalago la Dome sediko se se botse a makopo ao a kgopamego magareng ga ditoropo tša Potchefstroom le Parys. Popego ya segeometri ya go makatša e bonagalago gabotse ka moyeng le mo diswantšhong tša sathalaete, gomme ga bjale e tsebjago bjalo ka Dome Bergland goba Thaba ya naga ya Dome.Translated by Lebogang Sewela