Geskiedenis
Die eerste inwoners van vandag se Lesotho was waarskynlik die San, wat 'n blywende erfenis van skilderye op grot mure gelaat het. Die eerste Bantoe-sprekende mense was drie Nguni groepe, die Phatla, Polane, en Phuthi, wat die Drakensberg uit die ooste in drie golwe gekruis het en hulle gevestig het in die laagliggende gebiede suid-oos van die Mohokare (Caledon) River. Rondom die einde van die 17de eeu, het Sotho-kapteinskappe gevolg, die Peli, Phuthing, Sia en Tlokoa wat na die gebied gekom het vanaf die noord-weste. Na hulle het ander Sotho-groepe, insluitend die Koena, Fokeng en Taung gevolg.
Vroeg in die 19de eeu, toe Shaka sy Zoeloe-ryk uitgebrei het, het golwe van sosiale wanorde die eens rustige subkontinent oorheers. Sotho mense in die berge en aan die westelike vlaktes van hedendaagse Lesotho (Basoetoland in koloniale tye) en in die oostelike dele van die hedendaagse Vrystaat is ook geraak. Vegtery het algemeen geword, stemme het opgebreek, velde is vernietig, hongersnood het uitgebreek en desperate mense het na berig word hulle toevlug tot kannibalisme geneem.
Nalatenskap van Moshoeshoe
Moshoeshoe, 'n Koena hoof, het militêre strategie en politieke vaardigheid gebruik om sy vyande te verslaan. Hy het 'n groeiende groep van volgelinge, van onder sy verslaande vyande en diegene wat van die ontwrigting gevlug het bymekaargemaak, wat lojale ondersteuners en volle lede van sy uitbreiding en hoofmanskap geword het en die kern is van wat die stigting van Lesotho geword het.
Moshoeshoe het die tegniek vervolmaak om sy mense op ontoeganklik plat berge te laat bly vanwaar hulle hulself kon verdedig en wag op aanvalle van plunderende weermagte wat die gebied gefynkam het op soek na mense om aan te val. Hy het eers 'n berg genoem Butha Buthe gebruik naby die hedendaagse dorp met dieselfde naam. Later het hy 'n veel groter berg Thaba Bosiu, oos van Maseru beset.
Met hierdie as sy vesting,vorm hy sy manne in 'n gedugte kragtige groep wat diegene klop wat probeer om die streek te verower. By 1831 was hy die onbetwiste heerser van die nuutgestigte Basotho-nasie in 'n gebied wat goed uitgebrei het na die weste van hedendaagse Lesotho se grense. Die Rolong na die weste, die Taung in die suide en die Tlokoa aan die oostekant van Moshoeshoe se onmiddellike invloedsfeer het onafhanklike bondgenote gebly.
Moshoeshoe was 'n verligte, progressiewe leier wat beskou word as een van Afrika se grootste staatsmanne. Deur wysheid, geduld en vaardige oortuiging, het hy 'n gemeenskaplike kulturele basis en politieke integriteit vir sy volgelinge geskep. Hy het probeer om kolonisasie te akkommodeer deur die aanpassing van Basotho sosiale en kulturele praktyke sonder om hulle te vernietig.
Van die begin van die 19de eeu het handelaars, jagters en trekkers deur Moshoeshoe se invloedsfeer gegaan in toenemende getalle. Hy het gesien dat, soos die getalle van koloniste gegroei het, die potensiaal vir konflik sou toeneem. Deur die besef van die verwesenliking van die behoefte aan sy volk om Westerse onderrig te verkry om te kompeteer in die nuwe wêreld, het hy 'n paar van sy seuns na Kaapstad gestuur om skool te gaan.
Hy het die Paryse Evangeliese Sendinggenootskap versoek om 'n sendingstasie te vestig in Basoetoeland, en mnre Arbousset, Casalis en Gosselin het hulself op Morija, naby Thaba Bosiu, in Junie 1833 gevestig. Soos toenemende getalle van wit setlaars (Boere) hulle begin vestig het op plase in die meer vrugbare streek wes van die Mohokare, het druk op die land toegeneem. Nuwe politieke alliansies is gevorm en die stroop van voorraad tussen Boere en Basotho het alledaags geword.
’n Gevoel van Nasionalisme
Moshoeshoe het die hulp van die groot wit koningin van die Engelse; Koningin Victoria, te petisie vir die beskerming van die Boere. Dit is toegestaan in 1848, en 'n Britse resident-kommissaris is in die gebied gestasioneer. Net ses jaar later is hy onttrek toe Basoetoeland geannekseer is deur die Kaapkolonie.
Moshoeshoe, wat bekommerd was oor die bedreiging van die Boere het weer Britse beskerming gevra. In 1868 is Basoetoland as Britse grondgebied verklaar, en die Basotho bahaMoshoeshoe (Koning Moshoeshoe se mense) het Britse onderdane geword. In 1870 sterf die bejaarde Basotho koning, tevrede in die wete dat sy mense beskerm was in die arms van die Engelse Koningin.
Sy blywende nalatenskap was sy ongeëwenaarde kardinale belang van die instel van eenwording van die Basotho mense in Lesotho. Met die skepping van 'n gemeenskaplike kultuur, het hy die Basotho 'n gevoel van nasie, en sterkte om op te staan teen hul vyande gegee.
Hoewel by tye wat Moshoeshoe se Basotho aangeval is deur Zulu, Matabele, Boer en Brit, is hulle nooit in 'n geveg verslaan nie. Na sy dood het sy seuns voortgegaan om die koninklike huis te versterk. Tot vandag toe is sy nageslag, die enigste erfgename van die Basotho troon, en hoofmanne in groot dele van Lesotho en omliggende gebiede soos Matatiele in die Oos-Kaap. Die huidige monarg is Koning Letsie III wat gekroon is in 1997.
Translated by Wilma Koeppen