Umkhicito wemaGwava

Umkhicito neKusetjentiswa

©Louise Brodie

Emagwava adliwa anjalo, ungawajuba abetincetu noma adliwe njengemahhabhula. Lesitselo lesinsha sivame kufakwa kusaladi yesitselo noma sidliwe nashukela kanye nekhilimu njengesidlo sekwehlisa. Emagwava aphindze adliwe kanye neluswayi loluncane kanye nephepha bese kwenta noma kwacha indlela yekunonga. Njengoba lesitselo sitfwele sigaba lesiphakeme se pectin, emagwava avame kusetjentiswa ekwakheni emaswidi, lokufakwe emabhodleleni, emajellies kanye najamu. Ngemagwava kuphindze kwentiwe emajusi, afakwe etikotelweni nakumabhodlela kanye nekomiswa.

Umkhicito waMhlaba Wonkhe

iNdiya nguyona ngekubakhashane lenkhulu mhlabawonkhe ngemkhicito wemagwava phindze nekukhokha cishe lokungu 40% ngesisindvo samhlabawonkhe. Loku kulandzelwa sisindvo sase China, eThailand, ePakistan, eMexico, eIndonesia nase Bangladesh.

Umkhicito wase Ningizimu Afrika

Emagwava etfulwa eNingizimu Afrika eSifundzeni sase WesternCape kusuka eMadeira. Ingadze yemagwava ekucala entsengo alinywa ePaarl ngemnyaka wa 1890, ngu Faan Retief. Tifundza tetigodzi letikhulu temkhicito wemagwava eNingizimu Afrika kuse Western Cape, eMpumalanga, eLimpopo.

eNingizimu Afrika, emagwava abekhicitwa ngekwendalo ikakhulu kwentela litiko lelicata titselo kepha ngekuhamba kwesikhatsi kwentela kutsengisa lokusha, kwentela ijusi, jamu kanye nekuwomisa sekube yintfo leyinjwayelo. Le Western Cape seyibone kuvusetela ekukhiciteni emagwava, lokuhanjiswa kucatwa kufakwe emabhodleleni noma etikoteleni kanye nekwentiwa kwejusi kulelitiko. Lining lalamagwava lakhicitwa eWestern Cape asetjentiselwa kukhicita phindze cishe ihhafu yalomkhicito uhanjiswa ngendlela ye purée. Emagwava lamasha ase Ningizimu Afrika akahanjiswa njengemphumela wemphilo yaseshelufini njengentfo leyiyinkinga, kepha tisindvo letitsatfwako temkhicito wemagwava tiyahanjiswa njalo ngemnyaka.

Kutsengiswa

©Louise Brodie

Lokusha
Emagwava lamasha ahlale akhona ngekwentsengo kuNingizimu Afrika yonkhana ngesikhatsi setinyanga tasebusika phakatsi kwenyanga yaMabasa nenyanga yeNyoni.

Lokufakwe Etikoteleni
Emagwava eliziga lavutsiwe ayavunwa bese amikiswa lapho afakwa etikoteleni khona lapho ahlelwa khona, asuswa sigogo bese afakwa etikoteleni. Emagwava lasetikoteleni asetjentiswa njengesidlo sekugcina, ekubhakeni kanye nasekwentiweni isaladi futsi lenandlela kuhambisa lokusezingeni lokutfolwa eNingizimu Afrika.

Kwakhiwa ne Kumunywa
Inombolo lenkhulu yemagwava iyavunwa bese yentiwa noma kwakhiwa lokudvonsiwe noma lokumunyiwe kwentela kwacha ijusi kwentela emakhayeni nasekusetjentisweni ngaphesheya.    

Ijusi yemaGwava kanye netitselo letifakiwe
Ijusi lengiyo yemagwava kuphela nguyona leyatiwa kakhulu batsengi. Lesisindvo sesinongo semagwava phindze nekwakha kuyintfo lenconywako kwentela kuhlanganisa titselo nalamanye emajusi etitselo.

Emagwava Lomisiwe
Sitselo lesomisiwe nalesinashukela, emagwava lentiwe tikwele nalagociwe nguyona ndlela yekunakwa.
 

Translated by Phindile Malotana