Ikhambo Lokuya Esihlengeleni i-Robben Island

Ikhambo Ngesikepe

©David Fleminger
Ikhambo lethu libemnandi khulu lokha sikhamba ngesikepe ishlengele soke. Iskepe ebizo laso kungu-Ferry sithatha imizuzu eyi-30 ukuya kwaphela, begodu ukghona ukubona ubuhle beKapa kanye nentaba i-Table Mountain. Woke umuntu ebegade agibele iskepesi gade abonakala ngathi ulengele ngale kwaso aphethe i-camera esandleni kanye nomaliledinini alinga ukuthatha iinthombe ze-coastal vista.
Ama-video camera nawo gade aphethwe khulu lapha, begodu ikhambo elinye, nelinye ngeskepesi lathathwa loke babantu abagade balisumi nambili. Benza bonakublikhambo lesikephe ekhe kwathathwa iimbombe kilo khulu ephasini. Khumbula nanyana kunjalo bona, nangibe ilwandlwe liokwatile ikhambo liyatshwiliswa nanyana lokha ubujamo bezulu bungasibuhle.
Iinkepe ezimbili ebaziberegisako nje, zithutha abantu abangaba yi-160 ngeskhathi sinye, njeke sihlala sizele. Lokhu kurholela ekutheni kusunduzwane kancani, khulukhulu lokha amagagasi aphezulu abantu batherezelela ukusuka ehlangothi linye lesikepe baya kwelinye balinga ukubona kuhle.
Iinkepezi zinamavikili athengisa amaswidi, iinselo nokunye. Kodwana ukudla akuphekwa eskepenesi. Ibhiya nalo alithengiswa endleleni eya esihlengeleni, kodwana lokha nakubuywako liyathengiswa.
Iskhathi esinye nesinye ngemva kwekhambeli elimnandeli, iskepe sijama e-Murray‘s Harbour e-Robben Island. Iimvakatjhi zihlike zikhambe zidlule iinthombe ezinzima nokumhlophe ezinomlando we-island, endleleni eye emabhesini ajamileko.

Ikhambo Ngebhesi

©David Fleminger
Ngemva kokobana nami ngithabele ithuba lokukhambakha e-island. Ibhesi ayijama nanyana kukuphi isikhathi eside, begodu awukavunyelwa ukuhlika ebhesini uqalaqale. Kunesikhathi esincani nabantu abanengi abasafuna ukuthatha ikhambeli. Begodu kunomphakathi wabantu abayi-150 ebahlala khona e-island, amaphilo wabo angaphazamiseka khulu, nankungalokhu kulethwa abantu abangaziwako kobana bazokukhambakhamba endaweni yabo.Sikhuluma nje, amabhesi adlula lapha ngaso soke iskhathi abentwana bendawo le abazikhambela ngenyawo baya ekhaya babuya eskolweni sebele bajayela ukubona ubuso obuhlole ngaphandle emavesidirini webhesi edlulako.
Eskhathini esizako, indawo yomqaliso/-museam ye-Robben Island ileya amano yokwenza ikhambo ngeenyawo e-island le, mhlambe nendlela yekhambo ngomlelenjana eentabeni. Nasele bakwenzile lokhu, ngibeka umbono wokobana uthathe ikhambeli. Uyakutlhoga ukukhamba ehlabathini ye-Robben Island ukuzwa amandla wendawo le. Funda ngaphasi kwala ngetlhadlhulo ngokuzeleko komphakathi wakhona, nekhambo elingasisemthethweni le-island le.

Indlu ka-Robert Sobukwe

©David Fleminger
Nasisuka ku-habour, udlula ama-portals enziwe nge-concrete atlolwe i-logo ye-island nekulithuthumbo lomhlobo we-lily, nesitjho sangesikhathi sebandlululo sejele. 'We serve with pride'/ 'Ons dien met trots'. etjho bona sisebenza ngokuzikhakhazisa. Etlolwe phasi ngehlangothini lendlela eya ngesangweni. Uwamukelekile naye utlolwe ngehlangothini lendlela engenako. Isgidi samajoni sangemva kwepi yesibili yaphasi/- World War II naso sibonakala kancani esandleni sakho sesincele. Kuthi abonogada bejele elikhulu nabo babonakale phambili. Ibhesi iragele phambili ingene endleleni yesandleni sesinqele, ikhamba idotjha ama-penguins, idlule amaliba amadala, aseduze kweboda lejele. La maliba wakudala wabantu egade baphethwe silephero, nesele athoma ukugirika.
Indawo elandelako esajama kiyo gade kusemzini ka-Robert Sobukwe, engasi kude khulu nesigoga sala. Indlu encani yamakamuro amabili ibonakala iyincani khulu ukobana bekuhlala umuntu odume kangaka, ofana noSobukwe, kodwana kulapha ahlala khona iminyaka elithoba pheze angahlangani namunye umuntu. Indlu yenja eseduze kwayo yalethwa ngomnyaka ka-1976, ngemva kwemiguruguru yeSoweto, lokha kungezelelwa izinja zokuhlasela bona zizokurhelebha abaphikisani abanekani abatjha.
Ibhesi iragele phambili idlule ekeregeni elibizwa bona yi-Church of the Good Shepherd. Indlu ependwe ngokumhlophe le yakhiwa ngu-Sir Herbert Baker njengendawo yokukeregela yabantu abanobulwelwe besilephero, egade babahlali be-General Infirmary. Gade inganamabhanga wokuhlala begodu inamavesidiri amancani, ukwenzela bona ubulwelwobu bungangeni abanye abahlali. Lakhiwa ngonyaka ka-1895 begodu lisikhumbuzo senerha le yoke.

Translated by Busisiwe Skhosana