Buffalo Thorn

© Shem Compion

Igama

Buffalo Thorn

Igama lesi-Latin

Ziziphus mucronata

Ihlathululo

Lomhlobo womuthi ovamise ukulahlekelwa makarawo qobe unyaka nonyaka, unjalo nje ukhula bewube mude ngamamitha alisuminekhomba. Kumhlobo okhula msinya khulu, ulahlakelwa makari, ukhgona ukujamelana nombethe, kanye nesomiso. Amakaraso amarhwarhwa begodu anombala omlotha ukuya kozotho.
Amathuthumbawo anombala ohlaza satjani okurhanyazelako, atholakala aminyene hlangana namakari. Amathuthumbo la angatholakala ukusuka ngenyanga kaSewula ukuya kuSihlabantangana, kuthi iinthelo zawo zitholakale ukusuka ngoMhlolanja ukuya kuRhoboyi. Amevawo atholakala akhamba ngamabili emagatjeni, elilodwa ligobane kuthi elinye linqophile.
Ezehlakalweni zamambala kunokwenzeka bonyana imithi emidala ilobe amevayo woke. Amathuthumbawo adosa iinunwana ezinengi, kesinye isikhathi adosa amehlo weenyoni ezidla amamomori abovu amakhulu atholalakala emthini lo.
Uvamise ukuzivikela okukhulu ngokuba nameva amanengi nakasesemancani begodu kuba nzima ukuwa hlukanisa njengombana elinye liqala phambili kuthi elinye aqale emuva. Unamakari wombala ohlaza satjani okhurhanyazelako, kungebangelo ngelimi le-Afrikaans ujayeleke ngokuthi yi-Blinkblaar.

Umsebenzawo

Amagatjawo asetjenziselwa ukwakha isibaya seenkomo kuthi kesinye isikhathi kwakhiwe isibiyelo sedrada emathuneni wamalunga wemindeni. Isigodo singasetjenziselwa ukusebenza kanye nokubasa umlilo. Amakari kanye namaqolo asetjenziselwa ukulapha kanye nokususa iinhlungu ezimayelana nokuphefumula, kanye namalwelwe wesikhumba, khulukhulu isifuba kanye nokuhlangahlangana kwamathumbu. Amakari nakagayiweko angasetjenziselwa ukuvimba ukopha kwegazi. Imihlobo ethileko inekolelo yokobana umuthi lo uphephe khulu ukusetjenziselwa ukuvikela umbani.

Lapho itholakala khona

Itholakala ukusuka e-Arabia ukuya e-Western Cape.

Ibuthelelolwazi ngomangwawo

Umuthi lo waziwa nangokuthi yi-Blinkblaar Wag-'n-bietjie okuhlathulula bonyana amakari arhanyazelako nokuthi linda isikhatjhana (shiny-leafed wait-a-while) begodu kuqaliswe emeveni womuthi agobeneko avamise ukutlhagisa ukuwanghamulula nakakubambileko.
Umhlobo lo womuthi i-Buffalo Thorn udlala indima eqakathekileko ekolelweni yamanye ama-Afrika, lapho isitjhaba samaZulu sisebenzisa khulu amagatjawo ukuthatha ummoya womuntu ohlongakeleko ukusuka ekhaya lakhe ukuya emathuneni. Nangaba basebenzisa imodere, igatjeli libekwa esihlalweni salo lilodwa bebayokufika lapho bayokungqwaba khona. Enarheni ye-Botswana kukholelwa bonyana umuthi lo uvikela ukubethwa mbani.