Tshililelwa: Shango
Nga 1950, bugu ine ya vhidziwa upfi ‘Target: Earth’ yo ganḓiswa ine khayo munwali o ḓo amba zwauri dzi dinosaurs adzo ngo tsha dovha dza vhonala nga murahu ha musi shango ḽi tshi welwa nga Meteorite khulwane. Nga 1959, Robert Dietz o mbo ḓi ṱola muthuthubo lwa tshiphiri, akona u wana shattercones lwa u tou thoma. Dietz a dovha a vumba uri shattercones i do wanala kha ḽa Vredefort Dome, zwine geology ya Afrika tshipembe ya zwi ṱalutshedza nga nwaha u tevhelaho. Dietz aisa phanḓa na u ṱalusa shattercones nga tshivhumbeo tshihulwane tsha Canada.Uya nga vho 50, dzi laboratory dzo vhalaho dzo tshenzhema nga nḓila ine thendelano yo vha yone tshipikwa tsha u kona u amba nga ha u ṱanganelana zwa engedza maanḓa manzhi adzi bomo dzi tshi khou nokisa matombo o dzi tingeledzaho zwa kona u sika metamorphics, ine ya fana na ine ya wanala kha dzi craters.
The Astro-Geologist
Nga vho 1960, vhanna vha thoma u tshimbila nga zwiṱuku kha tshikhala vha thoma u amba nga ha zwivhumbeo zwa nyambedzano nga ha kushumele kwa nwedzi na shango. Hezwi zwo mbo ḓi ṱanḓavhudza muhumbulo wa vho ra saitsi fhethu ha nnyi na nnyi. Nga tshifhinga tshithihi, ane a tou vha makone kha zwa geology ane a vhidziwa upfi Gene Shoemaker a ṱanganisa zwe a guda kha geology nga ha Meteor Crater.A kona u fanyisa zwe azwi wana na nḓivho ya dzinwe dzi volcano dzine dza ḓivhea. Zwe a zwi wana zwo mbo ḓi sumbedza uri Meteor Crater yo vhangiwa nga zwithu zwine zwo itea hu sini nga volacano, cryptic kana zwinwe. Aisa phanḓa na u ḓivhisa nga ha zwithu zwa saitsi zwo iteaho, atshi khou amba uri hezwi zwithu zwo iteaho zwi ya kona u shandukisa shango, nahone ndi zwone zwine zwo ḓoweleya kha shango.
Shoemaker na ene o gudisa vhathu vhane vha dzula vha tshi khou tshimbila nga ha nwedzi wa Apollo nga ha zwine wa itwa nga tshivhumbeo tsha crater a vha vhudza uri vha fanela u dzula vho lavhelesa nga ha tombo ḽine ḽa takadza. Huna vhathu vhane vho vhuya na tombo vha tshi khou bva nwedzini ḽi tshi khou tou sumbedza zwine zwa fana na zwa ngeno fhasi, zwa thusa kha u fhedza dzi khani dza ha Lunar.
Ṋamusi Shoemaker u ḓivhelwa sa tshipiḓa tsha tshigwada tshine tsha ṱalusa Shoemaker-Levy 9, ine yo wela tshikhalani nga jupiter nga 1994, na mvelelo dzine dza mangadza. Gene Shoemaker o lovha nga 1997 na hone miora yawe yo iswa tshikhalani nga nḓila ya Lunar Prospector probe. Mashudu mavhi zwo mbo ḓi kwashea hanengei kha nwedzi, zwine zwo vha zwi tshi ḓo takadza mukalaha.