Dzina
Phele ire na mathomathoma, spotted hyena (crocuta crocuta)Zwine Zwa I Ṱalusa
Zwithu zwine zwa ṱalusa heyi phukha ine ya ḽa nga maanda dzinwe, yo vha I phukha ine ya vha uri I konda nga maanda u vhonala fhedzi zwino iya wela kha phukha dzine dza konesa u zwima. Zwine ya vha zwone na matshimbilele manwevho zwo I tshinyela tshirunzi tshayo.Kale yo vha I tshi nga wela nga muṱa wa dzi mmbwa fhedzi zwa zwino I vho nga tshimange. I ḓivhiwa nga tshiseyo tshayo tshine tsha tou vha wone munngo kha maḓaka a Afrika. Ina ṱhoho khulwane ine ya kona u rembuluwa ya sedza murahu, I ya kona nga maanḓa u fembedza. Dza tshisadzi ndi dzone dzo ḓalesaho nahone ndi dzone khulwanesa musi yo vhambedzwa naya munna, dza tshisadzi dzo lapfa 850mm dza lemela 70kg ngeno ya munna I tshilemela 60kg.
Muvhala wayo ndi yeḽo ya vha na mavhala a yellow na munwe muvhala wo dombilelaho. Ya tshisadzi inga nnḓa iya kona u vha na mbeu ya tshinna zwine zwa ita uri zwi konḓe u vhona uri ya munna ndi ifhio.
Tshitatistiki
Dzina ḽa tsh iLatin: CrocutaTshileme (tshisadzi): 56-80kg
Tshileme (tshinna): 46-79kg
Vhulapfu (tshisadzi): 1.5m
Vhulapfu (tshinna): 1.5m
Tshifhinga tsha u di hwala: Minwedzi ya 3-5
Mbalo ya vhana: 2 (1-4)
U vhibva lwa vhudzekani: Minwaha mivhili uya kha miraru
Tshileme tshi tshi fhedza u bebiwa: 1,5kg
Nzudzanyo: Carnivora
Muṱa: Hyaenidae
Luvhilo: 60km/h
Kuḽele
Vhadivhi vhanzhi vha nga ṱaṱa khani nga ha heyi phukha uri ndi phukha ine ya vha uri yo bvelela kha uḽa dzi ṋama, na ku itele kwayo ndi kune kwa takadza. Ho vha hu tshi pfi ndi phukha ine ya ofha, nga murahu ha u gudiwa nga hayo zwo wanulusiwa uri ndi phukha ine ya sa ofhe na hone iya vhulaya na dzinwe phukha.Iya ḓi phandela zwine ya ḽa zwone nga lutamo lwayo lugwada lwa hedzi phukha lu ya kona u pandela ndau ya bva hune ya vha hone dza sala dzi tshi khou ḽa zwe ya zwima. Naho zworalo danga ḽa dzi phele ḽi ya kona u ḓi zwimela zwiḽiwa zwine ḽa funa zwone. Dzi ya kona u vhulaha dzinwe dzi phukha na vhana vhadzo dzi ya kona na uḽa dzi carrion. Dzi ya kona u gidimedza tshipondwa dzi tshi khou gidima 60km/h lwa kilomithara tharu.
Zwipondwa sa Buffalo, Eland na Rapier-horned gemsbok yone ine ya tou vha khombo vhukuma iya kundiwa nga lugwada lwa dzi phele.
Kubebele
Vhana vha ya bebiwa tshifhinga tshinwe na tshinwe tsha ṅwaha, nga murahu ha u ḓi hwala lwa minwedzi mirahu uya kha miṋa, kanzhi iya beba vhana vhavhili. Vhana vha tshi fhedza u bebiwa vha ya lemela 3 pounds avha fhiwi zwiḽiwa lwa minwedzi ya 12-16 ngauri ahu ṱoḓei zwiḽiwa kha hetsho tshifhinga tshoṱhe nngauri vha vha vha tshi khou tshila nga mikando ya mme.Vhana vha huliselwa fhethu ho tsireledzeaho vha tshi khou thogomelwa na nga dzinwe dzine dza dzula henefho, ya munna ai dzheneleli fhethu kha u aluswa ha ṅwana, vhana vha tou vha na mashudu nahone vhaṱuku vha ya tendelwa hune na hedzi ṱhukhu dza tsadzi adzi koni u tambudziwa. Ya munna ido vha khotsi nnḓa dangani hune dza vha dzi nnzhi.