U Shumiswa ha Mulimo kha u Langa dzi Phondi

Zwithu zwa u thusa kha zwikhokhonono ho katelwa insecticides, fungicides, herbicides, additives na adjuvants zwi nga shumiswa kha mushumo une wa vha wo nwaliwa nga nnda. Sa vhunga ho no vha na mishonga ine ya vha uri yo nwaliswa kha u thusa u vhulaha dzi phondi, fhedzi azwi ngo tendelwa u shumisa minwe ya mishona hei u tshi khou itela u vhulaha phondi. Na u renga kana u rengisa zwithu zwo no nga hezwo u tshi khou itela ufha dzi phondi azwo ngo tendelwa ndi mulandu muhulwane.
Thaidzo khulwane nga mulimo ndi ya uri a wo ngo ditika nga u vhulaya tshine ya khou tea u vhulaha, ngeno huna uri zwothe zwine ya do tshinyadza, u fana na u vhulaha zwifuwo zwine zwa sa khou tshinyadza. Na zwinwe zwine zwa shumesa zwi nga kha di khakhiswa, musi dzine dza sa vhe na mathada kha lugwada i tshi liswa mulimo, zwa sia hu tshi khou vhana tshinyalelo nnzhi kana khulwane.
Nga nnda ha hezwi, zwinwe zwifuwo, nga maanda tshaka dzine dza sa kone u dilwela u fana na maanga na dzi raptors zwi ya kwamea, zwi nga itwa muthu atshi khou divha kana asa khou divha wa wana dzo no la mulimo.

Collar ine ya vha na Vhutungu

U shumiswa ha collar, ine ya vha yo dala nga Sodium monofluoroacetate (1080) hu tshi khou itelwa u fhungudzwa ha dzi black-backed jackal na caracal ndi zwinwe zwine zwa vha hone kha hoyu mulayo, uya nga vha Predation Management Forum. Naho zworalo, ahuna zwinwe zwine zwa vha na vhutungu zwine zwa nga shumiswa kha hedzi dzi collar havha na linwalo la u tenda lo diswa diswa nga mulayo wa vha Hazardous Substances Act, Act 15 of 1973.

Collar dzi fanela u dovha hafhu dza shumisa kha zwifuwo zwine zwa sa vhe zwinzhi hu tshi khou itelwa u langiwa ha black-backed jackal na caracal musi zwinwe zwishumiswa zwi songo shuma. Kha madzulo manzhi hune ha vha na khombo khulwane ya dzi phondi, vha forum vha tsivhudza vhafuwi uri vha fanela u dzhia dzine dza kha di vha ythukhu dzine dza vha na collar ine ya vha uri ina vhutungu vha dzi vhee kha khulwane.
Mbuyelo ya hezwi ndi ya uri phondi dzine dza do fara mbudzi kana nngu dzi do vhulaiwa nga toxic collar. Phondi dzine dza vha dzo fa nga mulimo dzi fanela u vhulungwa kana dza tou fhisiwa hu tshi khou shavhiwa uri mulimo unga phadalala.

Coyote Getters

Inwe ine ya mangadza ndi mulayo une wavha u tshi kha Coyote getters – ndi tshithu tshine tsha shuma kha u vhulaya dzine dza vha dzi tshi khou toda u vhulaiwa nga u thutsha cyanide kha mulomo wa tshifuwo tshine tsha khou khakhisa bait, hei ndi inwe ndila ine ya shuma vhukuma kha u aamba na mabwa, asi zwithu zwine zwa tou nangiwa, zwine zwa amba uri unga isa kha u vhulaiwa ha dzinwe dzi phukha dza lushaka lutuku.

Thendelo

Vhafuwi vha fanela u toda manwalo ane avha uri a mulayoni ubva kha vha Provincial Nature Conservation Authority u tshi khou shumisa toxic collars kana coyote getters. Vha muvhuso vha do vha na zwine vha do humbela uri zwiitwe, zwine zwa amba uri muthu ane akhou zwiita u fanela uvha atshi khou tevhela vhurifhi. Coyote getters io fanela u itwa nga vha Provincial Conservation Department uri vha kone u vhona uri hu khou tevhedzwa maitele othe.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe