Dzina
Phithi (Philantomba monticola)Tshivhumbeo
Ndi tshipuka tshiṱuku tsho no gidima nga maanḓa hafha Africa Tshipembe. Muelo wa hone ndi 300 mm hafha kha mahaḓa na tsha tshisadzi tshilemela 4,7kg tsha tshiduna tshilemela 4 kg, lukanda lwa hone lwo ita lutombo na gireyi. Zwoṱhe tsha tshiduna na tsha tshisadzi zwi na maṋanga are na ṱhodzi a dovha a kuvhatedzwa nga mavhudzi.Kuḽele
Hetshi tshipuka tshiḽa maṱari matete, mitshelo na maluvha o welaho fhasi.Mabebele
Tshi beba nga dzi khalaṅwaha. Tsha ḓi hwala maḓuvha a ḓana na fumi 210, ṅwana ano bebiwa ndi muthihi a lemela 400 gram. Ṅwana wa hone uya dzumbiwa dzi vhege nga murahu ha musi ono bebiwa. Nga murahu zwa kona ha u bviswa kha u ṱhogomeliwa nga vhabebi. Zwi vhidziwa uri zwo vhibva zwina maḓuvha 388.Hune zwa wanala hone hezwi zwipuka zwo ḓo phaḓaladziwa dubo lwa Eastern Cape uyela kha zwipiḓa zwa West Afrika. Naho zwo ralo ho ḓo vha na masiandoitwa zwi tshi ya nga nḓowelo zwino musi vha tshi zwi phaḓaladza vho zwi fhambanyisa ngauri zwone zwi funesa ha tsini hu dala. Holu lushaka lune lwa konḓa lu wela kha lushaka lune lwa wanala South African Red Data Book.