Oribi

Vito

Oribi

Xivumbeko

Xipene lexi xina nkolo wo leha, na milenge yo lala. Tindleve ti vumbeke ku fana na tandza. Dzovo ira rimbangwa ra rufous. swirho swale hansi iswo basa. Ncila wa Oribi I wa ntima. Eku suhi ka makumu yale ndzeni ka tihlo kuna misiha leyi kulu.
Swiqama ntsena swina timhondzo to koma, to kongoma ta 80-180mm, leyinga tsondzela ehansi. Swiqama leswi kulukumba swi pima 600mm emakatleni no tika 14kg. Tiewe ti kulunyana eka Swiqama. Oribi yi kombisa maendlelo mo hlamarisa loko swi chuwile, leswi vangaka ku khwita kale henhla na milelenge leyi komeke.

Swakuya

Swi dya mabyanyi. Hambileswi swi tshamaka eka nkhuluko wa mati, aswi tshembelangi eka ndzhawu yo kala mati.

Ku Veleka

Iva veleki va nguva naswona eAfrika-Dzonga ku tswala hi Hukuri/Nwendzamhala. Swina nkarhi wo ringana masiku ma 210 mo tika ku ngasi beburiwa xinyimpfana xin’we. Swinyimpfana swi tumbetiwa nkarhi wo ringana n’hweti, naswona manana wa vuya kuta mamisa n’wana wa yena. Vana va tshikisiwa ku mama kwalomu ka tin’hweti ta mune kuya eka ntlhanu.

Mahanyelo

Swi kumeka hi mintlawa ya vukati bya Xiqama xin’we na ti ewe timbirhi. Mintlawa leyi yi tshama endhawini yo kari, naswona swi sirhelela ndhawu ya swona ya 25-100ha hiku kula. Swiqama swa vusa swi susa swiqama leswintsongo swi tshama ku kondza swi kota ku endla vuxaka bya mbirhi-mbirhi. Tanihiloko swiri na nkoka ku hlayisa vuxaka byale mughangeni. Ndyangu wu tshama wuri karhi wu endla ntlangu wa vulongo, hambileswi vulongo byinga hlayisekiki.

Vustshamo

Swi tshama ematini, mabyanyini, tindhawini to pfuleka, leswintsongo swi kumeka emakhwatini yoka ya nga entangi.

Laha Swi Kumekaka Kona

Mphakelo wule ka tindhawu tin’wna naswona wa tsemiwa eAfrika-Dzonga. Oribi yi kumeka en’walungwini wa Eastern Cape, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, naswona nhlayo leyintsongo yi kona en’walungwini wa vupeladyambu bya Free- State na Swaziland. Swakala evupeladyambu bya Caprivi Namibia n’walungu vupeladyambu wa Botswana.

Nhlayo Wa Nkoka

Vito ra xi Latin: Ourebia ourebi
Ntikelo (Vavasati): 8-20kg
Ntikelo (Vavanuna): 11-17kg
Ku leha (Vavasati): 100cm
Ku leha (Vavnuna): 100cm
Nkarhi wo tika: Nkombo wa tin’hweti
Nomboro ya vana: Xinyimpfana xin’we
Ndyangu: Bovidae
Timhondzo: 13cm (leyi tsariweke ehansi-19cm)
Ku tswala: N’wana un’we u beburiwa ku sukela hi Nhlangula-N’wendzamhala endzhaku ko tika nkarhi wo ringana nkombo wa tin’hweti.

Mahlamuselelo Ya Minkondzo Leyi Siyiweke

Manqhina ma kombetela emahlweni, mantsongo eka ma “steenbok”. Nkondzo wu tontswisiwile wu tlhela wu leha.