Tsela ya Tielelo ya Sehlakahlake sa Robben

Kgato ya mathomo ya go ya tokologong

©Eric Miller

Ka 1986, dipilara tše mmalwa tša melao ya kgethologanyo e be e phumotšwe, ya go swana le Molawana wa Manyalo a Kopanela le wa go hloiwa go fetiša Melao ya Dupukana tša Boitšebišo. Mafelelo, ka 1990 ka go makala le go thaba ga batho, mekgatlo ya kganetšo ya go swana le ANC le PAC e be sa hlwe e ileditšwe o ile a lokollwa Mandela.
Mengwageng go tloga 1990 go fihla dikgethong tša mathomo tša temokrasi tšas 1994 di be di le tša histori. Go be go le dikgwedi tša ditherišano tša go lwa kudu le maiteko a majela thoko a go tšhikinya naga. Mafelelong, le kgahlanong le tše sa lekanego, phetišetšo ya boithaopo ya maatla ya be ya hwetšwa. Gantšhi e bitšwag ‘mpherefere wa khutšo ya dithulano’ mo lefaseng, e be e le mathomo a nako ye mpsha ka historing ya Aforika Borwa.
Ka 1988 ge Mandela a hudusetšwa ntlong ka mapatlelong a Kgolegong ya Victor Verster. Ka nako ye, diphefo tša phetogo di be di foka ka karolong ya khonthinente tlase gomme Mandela o be a neetšwe tokolog ya gagwe gape. O ganne gape gomme a gapeletša gore bašomimmogo ba gagwe ba lokollwe la mathomo, ka go tseba gore mmušo o wa go ba le makatika o ka gana go lokolla ba bangwe ge seswantšho sa hlogo ya ANC se lokollotšwe. Ka gona, ka o tee ka o tee, baetapele ba dipolotiki ba ile ba lokollwa ka bjako go sena mekete gomme go se na temošo. Gomme Mafelelong, ka 2 Dibokwana 1990, lefase le lebeletše bjalo ka ge Madiba le Winnie ba sepela ba swarane ka diatla ba tšwa ka dokgorwana tša Victor Verster gomme ga eya ka kganyeng.
Go latela tiragalo ye e kgopara ye, bagolegwa ba dipolotiki ba šetsego ka Sehlakahlakeng sa Robben ba be ba šiilwe ka maemo a kgakanego le lethabo. Mabarebare a ile a gola ka kgolegong gomme mmušo, ka bošoro, o ganne go ntšha pego ye nngwe le ye nngwe ya sephetho ka taba ye. Ka bonya, le ge go le bjalo, ka moka b ile fiwa tokologo ya bona gomme ba ile ba lokollwa ka go hloka hlompho, go se na le keletšo le thekgo, ka morago setšhabeng.

Tokollo ya bagolegwa ba sepolotiki

©Tracey Derrick

Tsela ya bona ya go lokollwa e sa gopolwa ka go se thabenyana. Ba be ba fiwa ditefelo tša nako ya bona ya ge ba le ka kgolegong, gomme ba be ba ena le dikgonagalo tše mmalwa tša mešomo.
Ka 1991, ge bagolegwa kamoka ba sepolotiki ba šiile Sehlakahlake sa Robben.
Mafelo a tšwetšwe pele go šoma bjalo ka kgolegelo ya bagolegwa ba basenyi go fihla ka 1996, mafelelong go tšerwego sephetho sa go tswalela lefelo gomme gwa hudušwa bagolegwa ba šetšego go ya dikgolegong ka naga kgolong. Pheletšo ya Sehlakahlake sa Robben gape e be e sa kwagale gabotse.

Bohlokwa bja Sehlakhlake sa Robben

Bohlokwa bja sehlakahlake bjalo ka leswao la ntwa le bjalo ka seswantšho sa phenyo godimo ga bohloka toka bo lemogilwe. Sephetho se tšerwe go fetolela sehlakahlake ka musiamong yeo e ka rutago batho ka ga bobe bja kgethologanyo le maatla a kgotlelelo. Musiamo o butšwe semmušo ka la 1 Pherikgong 1997. Ka 1999, lesolo le le be le thekgwe ke setšhaba sa boditšhabatšhaba ge sehlakahlake se ngwalwa ka gare ga Lenaneo la Bohwa bja Lefase.
Lehono, diketekete tša batho ba etela kgolegelo ya peleng beke ye nngwe le ye nngwe go itemogela kanegelo ya mohlola ya Sehlakahlake sa Robben ka bo bona. Ga se ka mehla e le go leeto la mokete wa sedumedi le le botse, eupša ke ye nngwe ya gore ka moka ga rena re swanetše go e dira gore bohloko bja dithuto tša mengwaga ye 500 ya go feta di se lebalege. Ka go swara kgopolo ya Sehlakahlake sa Robben, ka go pheleletšo re ka thibela histori go ipušeletša.

Translated by Lawrence Ndou