16 Phupu ka boso le bošweu
Letšatši ke 16 Phupu 1976. Ketapeleng ya go ya letšatšing le, ponagalo e fietše lesafe. Lentšu le be la phatlalala go swana le mollo o sa bonaleng. Bafsa ba šireleditše sephiri ka bo gauswi. Le ge e le barutiši ba bona goba batswadi ba tsebago ka peakanyo ya mogwanto. Setšhaba se tla ba tšhoga marega a go tonya mo mesong ya lehono, bjalo ka ge ditaba di dutlago ka boipelaetšo kgahlanong le thuto ye e fase ya Bantu le Seafrikanse bjalo ka tsela ya ditaelo.
E thoma ka Soweto, ya phatlalalela ka Alexandra, go latela seo e bego e le Pretoria (bjale Tshwane), ka fao dikgabo tša yona tša katologa. Ge babigi ba ditaba ba iletšwa go tsena ka Soweto, Ngaka Peter Magubane ke fao o ka tiragalong, didirišwa tša gagwe di feletše di tladitšwe Lešole ka setšea diswantšho.
Ka sebaka o bona moši wa go sodisa wo mo so, leswao la tiragalo mo fase. O sepela magareng ga dipono tše. Ngaka Magubane o na le diswantšho tša 16 Phupu go feta motšea diswantšho mofe goba mofe. Diswantšho tša boso le bošweu bja bana ba sekolo ba tšhaba go tšwa go sefako sa dikolo tša maikemišetšo a go bolaya.
Ke maikutlo a go hlakhlakana a botšhosetši le go lwela tokologo tšeo di kolobeditšego difahlego tša bona. Ke ntlha ye kgolo ya go fetoga ka nageng ya kgatelelo, yeo e tšwelago pele go ngwalwa ke go tswalela ga Ngaka Magubane.
Go Lemogwa: bošoro bja kgethologanyo
Ka nako ye tee, ge Ngaka Peter Magubane a gatiša tšwelelo pele ya dikgaruru, maphodisa a betha motšea diswantšho gomme a roba nko ya gagwe.
Ba mo bolelela gore a lebeletše filimi ya gagwe leseding, go senya diswantšho. Peter o tshwenyegile kudu ka go lahlegelwa ke diswantšho tša gagwe go feta sefahlego sa gagwe sa go tlala madi. Lefase le nyaka go bona letšhogo le le sa ganetšwego, bogaswi bjo bo šoro bja kgethollo bo swerwe mo filiming.
Moragonyana ngwageng oo, ge maphodisa a hlohleletša badudi ba Hostele ya Mzimhlophe go hlasela le badudi ba motsesetorong Peter o šoma bošego go gatiša dikgaruru. Ka ge a feta ntlong ya gagwe ya Diepkloof ka tsela a iša diswantšho dikantorong tša kuranta a bona legae la gagwe le tuka. O fedile maatla ge a bogetše ge moago o wela fase.
Gape ka Phato 1976, o a golegwa matšatši a 123 le monna wa moso o mongwe wa raditaba — teko ye nngwe ya go se šome ya mmušo ke go leka go thibela mošomo wa gagwe go tšwa go bontšha bošoro bja kgethologanyo.
Diswantšho di rekota histori
Ka dinako tše dingwe mošomo wa Magubane o gata menwana ya maoto. Ge a hwetša ditšhošetšo, o re ka go tiya,'Ga ke tšee ditšhošetšo!' Ke monna wa manganga, yo a befelwago ge a sa goetše se a se nyakago. Batho ba bantšhi ba ikhwetša ba ya fase ga taolo. Ka morago ga tše ka moka, o ile a ba kgahlanong le mmušo wa National gomme a tšwelela. Ga go tše di ntšhi tseo di ka kgonago go tšhošetša Peter Magubane.
Go bohloko go tliša tša nakong ye e fetilego, eupša o dira bjalo ga botse. 'Gantši ka mošomong wo ke tla hwetša motho a fokola, eupša diswantšho di tla la mathomo. "E be e le fela morago ga ge ke fihla gae, gore ke tla ipotša na o dira eng?" eupša mosong wo o latelago, e be e le go boela mebileng le setšea diswantšho ka diatleng. O be a laolwa ke tumelo ya gore,'Lefase le tla fetola!'