Secretary Bird
Nonyana ya Mongwaledi

© Shem Compion
Secretary Bird.

Ponalo

Nonyana ya mongwaledi ke nonyana montšha sehlabelo, eupša go fapana le tše dingwe tša manong e na maoto a ma telele, maphego le mosela. Mehuta ya yona e tee ya lapa, nonyana ye e filwe leina la yona ka go lebelelega bjalo ka dipene tša mafofa tša ngwagakgolo wa 19 tšeo di bego di šomišwa kantorong ya bašomi tše di bego di šomišwago foka ka morago ditsebeng tša bona. Dinonyana tše ke tše bosehla bja leeba ka mmala, ka maphego a nago le bosonyana, le mo diropeng le mafofa a bogare bja mosela a ma teletšana. Ka bo kgopana, molomo wa fase o kobegetše tlase ka letlalo la bokhubedu le boserolane.
Godimo ga moo, e na le dirope tša mafofa a di khupeditšego seripana fela le ponagalo ya borukhwana. Sefahlego ke se senago mafofa le mosela wa mafofa a ma telele a makgwakgwa. E eme go fihla go maoto a 4 ka botelele. E na le mosela wo motelele le mafofa a mabedi a maso bogareng. Dikarolwana tše ikgethilego tša yona ke mafofa a maso a kgolo a 20, a bonagalo bjalo ka pene ya batho ba mešomo ba kgale ka morago ga hlogo. Hlogo ya Nonyana ya Mongwaledi (ka lebala la go ba serolane) le molomo wa popego e swanago kudu le ya caracara. Gape di na le dintšhi tša go ba telele kudu.

Dijo

Nonyana ya Mongwaledi e ja dinoga, digagabi tše dingwe, tša go phela ka meetseng le kantle, tdikhudu, magotlo le diphoofolo tše nnyane gammogo le dinonyana tša papadi tše nnyane.

Pelegišo

Nonyana ya Mongwaledi di phela ka mokgwa wa bobedi le go tshepagala go dilete tša dihlaga tša tšona ka go makatša kudu. Sehlaga ka kakaretšo se beiwa fase ga mohlare go felela ga medu mathomong a kutu, gantšhi e kaba Acacia. Mokgobo o mogolo wa dikotana o gola ngwaga ka ngwaga ka tsela ya go swana le sehlaga sa Ntšu. Mae a mabedi, ka nako tše dingwe a ka ba mararo, a makgwakgwa ka ntle a tšeya matšatši a ka bago a 50 go thuthuga, gomme tše nnyane tša mafofa a bolete a di feptšwa dijo tša nama ya diamuši tše nnyane. Di fofa ka morago ga dibeke tše ka bago tše seswai. Nakong ya sehla sa moseme go na le boganka magareng ga megogonope ka gare ga sehlopha. Bong ka bobedi bo šoma mmogo go aga sehlaga. Mae a beelwa ka Mopitlo goba Phupu e bile a elama ke ya tshadi. Tše nnyane di fepšwa ke batswadi ka bobedi.

Boitshwaro

Dinonyana tše di rata go laola dibaka tša tšona, di fofa fela ge di le ka tlase ga kgatelelo ya godimo. Gantšhi dinonyana tše di hwetšwa ka tlwaelo e tee fela, le maloko a lapa la tše pedi kgolenyana magareng ga tšona. Nonyana ya Mongwaledi e sepela gabotse kudu ka lebaka la maoto a yona a matelele kudu, gomme nonyana ye e ka sepela lebaka la go fihla dimaele tše masomepedi ka letšatši. Ge e le gore e ya kitimišwa, e itshepa ka lebelo go tšhaba. E hwetša bontši bja dijo tša yona fase gomme e rata dinoga. E swara noga ka dinala tša yona tše maatla, ya e rothothiša fase ka maatla ya hwa, mola e itšhireletša ka mafego a yona a magolo gore e sa kobolwa ke noga.
Sa mafelelo, e be e tšea motšwasehlabelo wa yona e swarele moyeng makgehlo a mmalwa go e hlakantšha hlogo. Ka Aforika Borwa, dinonyana tše di hwetšwa ka bo bolokegong thuša ka polao ya dinoga le magotlo. Godimo ga go hwetša dijo ka molomo wa yona, Nonyana ya Mongwaledi e bina ka maoto godimo ga bjang bjo bo melago go tšhoša mekgaritswane, ditšie tše kgolo, le diamuši tše nnyane goba dinonyana. Motheo wa sebopego sa setšhaba Nonyana ya Mongwaledi wa dinonyana ke bolekane bja bobedi bja go ya go ile. Le ge go le bjalo, ga di ratane. Go bolela nnete, maloko a ka bobedi ka tlwaelo ga a dule a le mmogo, eupša di dula sebaka sa kgolenyana magareng ga tšona.
Ge e tsoma e phatlalatša mafeko a yona a go phatsima go swana le fene e be e nyaka dijo ka molomo wa yona wa go ba mokopana wa go kgoka. Maoto a šireleditšwe gabotse go tšwa go go lomiwa ka makgwakgwana. Ge e le gore e ya kitimišwa, Nonyana ya Mongwaledi e šomiša lebelo la yona eupša e ka phuthulula mafeko a yona go thuša go kitima. Dinonyana tša Mongwaledi di fetša nako ye telele mo fase go nyaka ditšwasehlabelo. Diphoofolo tše nnyane di a topiwa fela mme tša metšwa. Ke dinonyana tša go go tšea monyetla mo mafelong a go fišwa ka ge diphoofolo tše dingwe di gobetšego le ka ntle ka go ba le tšhireletšo ya dimela. Le ge e le gore ga se nonyana ya leloko, gantšhi di tsoma ka dihlophana tše nnyane goba di le bobedi, le go boledišana ka go letša molodi.

Bodulo hlago

Di hwetšwa ka mafelong ao a bulegilego ka ditseleng tša naga le Savanna, gomme gantšhi di hlakanela ka mafelong ao a sa tšwago go fišwa, fao diphoofolo di senago tšhireletšo gantšhi di gobetšego.

Moo ba hwetšwago

Nonyana ya Mongwaledi e phatlaladitšwe ka borwa bja Aforika bja Sahara kamoka.

Leina la Selatin

Sagittaruis Serpentarius