Ama-Prunes

Ukubuka konke Ngomkhiqizo

©Louise Brodie

Ama-Prunes, i-Prunus domestica, izinhlobo ezahlukene ze-European Plum. I-Prune ngokuvamile isho ama-plums omisiwe noma izinhlobo ze-plum ezilungele ukomiswa. Izinhlobo ze-plum ezisetshenziselwa ukomisa zithwala izithelo ezincane okulula ukuzoma. Ama-Prunes akhiqizwa emhlabeni wonke kusuka ezinhlotsheni ezahlukene ezingaphezu kwekhulu. Izithelo eziphelele zomnotho zivame ukufinyelelwa ngonyaka 5 kusuka ekutshaleni. Kubalulekile ukulawula ukukhiqizwa njengoba ukuvumela lezi zihlahla ukuthi zithele izithelo eziningi ngonyaka owodwa kuzoholela ekukhiqizweni okuphansi ngenkathi elandelayo.

Ukulungiselela noma Ukuphatha

Ama-prunes atholakala ekukhuleni okuhle ukuze womiswe, okuthi lapho efika phakathi kwengcindezi ephakathi kwamathathu no-4. Ushukela lapho-ke ungcono kakhulu ngaphambi kokuba izithelo zande futhi ukwehla kwezithelo kuqale ukwenzeka. Lokhu kuyinkohliso ukuthola izithelo zivunwa esigabeni esikhulu. Uma isilimo esihle sesenziwe, khona-ke izithelo kufanele zibe ngosayizi omuhle futhi ukuvuthwa okufana ncamashi kumele kwenzeke. Kubalulekile ukuba nomthamo owenele wokuvuna, kungaba ngomshini noma ngencwajana. Kubalulekile futhi ukuthi kube nomthamo owanele wokuwoma eduze kwendawo yokukhiqiza.

Ukukhiqizwa Emhlabeni Jikelele

Umkhiqizi omkhulu wama-prunes kube yi-USA, iningi lama-prunes akhiqizwa eCalifornia, yize umkhiqizo we-USA uwile eminyakeni embalwa edlule. Amanye amazwe akhiqiza izilimo ezinkulu zesipuni yiChile, ekhiqiza amathani acishe abe ngu-100 000 amathonsi omile, iFrance ne-Argentina. I-Ningizimu Afrika ingumkhiqizi omncane kakhulu.

Ukukhiqizwa KwaseNingizimu Afrika

©Louise Brodie

Iningi lamapulangwe aseNingizimu Afrika akhiqizwa eNtshonalanga Kapa. Umkhiqizo waseNingizimu Afrika usubhidlikile, ngamashumi amabili nantathu, kule minyaka engamashumi amane edlule, ngamathani angaphansi kuka-1000 ngonyaka, wezithelo zomile ezomisiwe ezikhiqizwa eminyakeni embalwa edlule. Kukhona-ke nokho inzalo esivuselelekile yokukhulisa lo mkhakha, ukuxhaphaza izimakethe zase-Afrika ezisanda kuvela.

Imisebenzi

Ama-Prunes asetshenziswa ezitsheni eziningi ukwenza ubumnandi bube mnandi. Bangumthombo omuhle weVitamin K futhi basebenza futhi njenge-laxative emnene yokuqunjelwa, ngenxa yokuba khona kwefiber yokudla neSorbitol.

Translated by Nsika Khoza