iCoat of Arms ye Phondo laseLimpopo

Isisekekelo seCoat of Arms yePhondo lase Limpopo imnyama naluhlaza kunye nombhalo/motto –ebhalwe ngolwimi lwesiNgesi ethi- PEACE UNITY AND PROSPERITY, nethetha “Uxolo Umanyano Kunye Nempumelelo. Ikhaka linombala omninzi otyheli kunye nenduli ezizizangqa. 

Linawo nombalana oluhlaza ngentla, ze libe nomthi we baobab oluhlaza esiphakathini. Eli khaka liluphawu lokuzinikela kuka hrulumente ekukhuseleni amalungelo abantu. Lomthi umele amandla kunye nokomelela kwabantu. Ezi nduli zizizangqa zimele iintaba kunye nemihlaba yolimo echumileyo yePhondo lase Limpopo. Isithsaba esingentla sibonakaliswe ngombala obomvu nagolide kunye namagqabi amahlanu ecycad. Esi sithsaba siluphawu lobukhosi. Icycad sisityalo esisemngciphekweni wokutshabalala, ukubekwa kwaso apha kuluphawu lokusonga kunnye nokuqhubekeka kobunkokheli bezemvelo. Le Coat of Arms ixhagwe zinyathi ezimbini, neluphawu lomanyano, amandla kunye nokuzinza kweze politiki.

I-Emblem yeSilwanyana - iNyathi (Syncerus caffer)

©Karl Svendsen

Inyathi yinkomo enkulu yehlathi nekholisa ukuhlala ngemihlambi. Iinkunzi neemazi zeenyathi zineempondo, nangona iinkunzi zinamaphondo amakhulu ajijekele ngaphezulu kuneemazi. Zitya ingca, kwaye zinegalelo elihle kwindalo eziyingqongileyo, kuba zinokujika ingca ende ibenmfutshane.

Ezinye izilo ezitya ingca zikholwa yile ngca imfutshane. Njengomhlambi omkhulu, zixovula umhlaba ziwuxube kunye nobulongwe bazo, nto leyo iye ityebise umhlaba ngokuye zihamba. Inkunzi ye buffalo ibekwa esikhundleni ngokomlinganiselo wayo, amandla kunye nokukwazi kwayo ukulwa.

Iinkunzi ezinamandla nezilawula kakhulu zitya ngaphambili kunomhlambi nasesiphakathini ukuze zikwazi ukufumana/zitye ingca engaxushwanga zezinye. Zikwakhufumana nolona khuseleko lungcono kwiintshaba. Iinkunzi ezinezikhundla eziphezulu zingakhetha nayo neyiphi na inkunzi eziyifunayo.

Ukuba ziphantsi kohlaselo, ziyakhonya kakhulu, nto leyo yenza umhlambi wonke ukuba usebenzisane ekuzikhuseleni. Amatakane kunye nezinye eziselula zihlala neemazi esiphakathini logama iinkunzi esele zindala zidudula utshaba.

I-Emblem yoMthi - Baobab (Adansonia digitata)

©Ann Gadd

Imithi yeBaobab ifumaneka kwindawo ezesemantla kwePhondo lase Limpopo,ikwafumaneka nakwezinye iindawo zase Afrika kunye nase Australia. Le mithi ingakhula ibemikhulu kakhulu kwaye kwaye ingaphila iminyaka emininzi ngeyona ndlela. Uhlolo lwe carbon dating lubonisa ukuba eminye imithi ye baobab ineminyaka emalunga nama 3000 ubudala.

Ngumthi owakhiwe ngendlela engaqhelekanga, onamahlahla anabileyo nakhangeleka ngathi ziingcambu, ibengathi kengoku utyalwe ngezihlahla ingcambu zabangaphezulu.

Umthi we baobab uneentyatyambo ezimhlophe ezivuleka ebusuku kuphela kwaye zinevumba elibi, ebantwini ke phofu Eli vumba lifana nelenyama ebolileyo kwaye linomtsalane kwizinambuzane ezihamba ebusuku kunye namalulwane ukuze asasaze imbewu (pollination).

Isiqhamo nesinokukhula sibengangenyawo lomntu omdala, siqulathe imbewu egqunywe ngomgubo omhlophe, nezele yi Vithamin C kunye ne tartaric asidi. Itartaric yokuqala yayenziwe ngeentanga ze baobab. Amakhulu khulu eminyaka umthi we baobab sele unike umthunzi, ukutya kunye namayeza kubantu kunye nezilwanyana ngokunjalo.

Translated by Zizipho Silwana