Zwishumiswa zwa Muvhaḓa

© Karoline Steenekamp

Hafha hu vha hu tshi khou ambiwa nga ha zwishumiswa zwine zwa ṱoḓea arali u tshi ṱoḓa zwa u fuwa mivhuḓa. Hu vha ho kateliwa zwigoḓelo zwine ya ḽela khazwo, kunwele kwa maḓi, zwilumi, hune ha vhewa hone zwiḽiwa, u kulumaga zwishumiswa, zwiṱaha na zwiendedzi na thuso thangeli.

Zwigoḓelo zwa u Ḽela

Zwigoḓelo zwifanela u tenda uḽela tshinwe na tshinwe tsha zwiḽiwa. Tshithu tsha u ḽela tshi vha tshi tsha ndeme vhukuma kha mivhuḓa ine ya ita zwa u tshimbila tshimbila zwileludza uri u sa tou isa zwiḽiwa hoṱhe. Zwigoḓelo zwihulwane zwifanela u vha zwo hungelwa na hone mivhuḓa ya dzula hone u itela uri musi i tshi ḽa isa ite zwa u tshinyadza. Zwigoḓelo zwa u ḽela zwi fanela uvha zwihulwane vhukuma u itela uri dzoṱhe dzi kone uḽa dzi fushee na hone dzi ḽe nga mulalo tsini na tsini. Zwigoḓelo zwi nga itwa nga mapulastiki, vumba kana ho khathiwa maboṱeboṱe a coldrink, hezwi mivhuḓa inga zwiḽa fhedzi zwo leluwa u wana zwinwe. Zwigoḓelo zwine zwa ḽela mivhuḓa miṱuku zwi fanela u vha zwo sekena u itela uri mivhuḓa miṱuku isa dzhene nga ngomu. Zwigoḓelo zwoṱhe zwi fanela u dzula zwo kuna zwifhinga zwoṱhe.

Ku Shumisele kwa Maḓi

Maḓi a vhuḓi afanela u wanala nga zwifhinga zwoṱhe. Zwa maḓi ane a tou ḓi bvela one ane ndi zwone zwine zwa ita uri hu sa tou vha na mushumo munzhi. Naho zwi zwa ndeme hu fanela u dzhielwa nzhele zwa uri nḓila dzi songo valea. Zwi ṱoḓa u langiwa. Zwithu zwi si zwavhuḓi zwa maḓi ane a dzula atshi khou bva rabulasi ha koni u vhona uri zwifuwo zwawe zwo nwa maḓi mangafhani nga tshinga tsha 24hours. Zwine zwa vhaisa mutakalo wa zwifuwo. Naho zwo ralo, arali mathennge ana maḓi, zwiita uri zwifuwo zwi dzule zwina maḓi tshifhinga tshoṱhe. Mushonga une wa fanela u nwiwa nga sambi ḽoṱhe unga kona u nwiwa nga heneyo nḓila.

Khuḽane

Hay i thusa kha mutakalo wa mivhuḓa. Ngauri iya kona ula yo dzula na kha mavu. I nga vha yo itwa nga nnḓa ha tshitumba kana mivhuḓa ya tou kokodza kana ya vha i tshi tou vha nga ngomu.

Ma Bini a u Vhulunga

Zwithu zwoṱhe zwa u ḽela zwi fanela u vhewa kha ma bini ane aya valea uri adzule a matete na u shavhisa kha mbevha na zwimange.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe