Vhutshilo ha Mahayani ha Vhathu vha ma Tswana

Madzulo a Sialala

©Dr Peter Magubane
Tswana initiates gathering to eat.

Madzulo a ma Tswana ndi one ane avha uri ha ngo doweleya Afrika Tshipembe ngauri o hula nga ndila ya vhudi, mvelelo kha zwinwe zwipida zwa hune vha dzula hone. Ndi zwa vhukuma nga zwifhinga zwa centuary ya vhu 19, manwe madzulo avha Tswana, e avha o fhatiwa na nga ndila ya kona u tsireledzea, o vha tshi divhea u fhira Cape Town, he ha vha hu hone ho hulesaho nga tshenetshila tshifhinga kha zwa nndwa.

Kanzhi zwo vha zwi songo dala mathomomi kha mirado yothe ya lushaka uri vha dzulese tsini na khosi. Manwe mahosi o vha atshi vhusa kha madzulo atsini, hu tshi khou itela u kona u langa, na u kona u sedza mbalo ya vhathu vhanzhi vhane vha vha vha tshi khou vha vhusa.

Nndu ye ya vha i tshi vha iya mishumo na mishumo ya nduni, ho vha hu hone hutuku, kanzhi munna na mufumakdzi wawe na nwana ane avha uri ha athu mala kanzhi ho vha hu tshi vha huna vhane vho no mala, vhafunwa vhavho na vhana. Midi uya nga ha sialala yo vha i tshi vha na nndu nnzhi na granis hanefho kha luhura zwo tingeledziwa nga dzi thanda kana khuni.

Vhathu vhaswa vhane vha khou fhedza u malana vha ya kona u dzula nduni na vhana vhatuku. Vhana vhane vha vha uri vho no thanya vha ya kona u dzula vhothe arali vha vha mbeu nthihi. Nndu dzo vha dzi tshi vha dzi dza u vhea zwithu na u edela. Zwa u bika na zwinwe zwithu zwo vha zwi tshi itelwa hune havha ho vulea.

Minwahani ya u thoma vhathu vho vha vha tshi di fhatela nndu dzavho vha kona na u di bveledzela zwiliwa zwavho. Shango na zwifuwo na zwishumiswa zwothe zwo vha zwi tshi lavheleswa nga thoho ya mudi ane uya kona u zwi fha vhane vha mutevhela.

Sa muhulwane wa zwigwada zwa ushuma, o vha atshi lavhelela u thonifhiwa, tshumelo na thonifho u bva kha vhafumakadzi vhawe na vhana, na u kona u langa zwithu zwothe zwa mulayo na vha nnḓa. Dzi thabelo na zwa u luvha, zwine zwa itwa hu tshi khou vhaliwa mudi wothe kha vhadzimu, ho vha hu tshi vha hu vhudifhinduleli hawe. Naho huna uri hu ya vha na hune a toda thuso nae kha vhahulwane kha dzinwe dzi nndu.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe