Sage Nga Vhudalo

© Louise Brodie

Vhubvo hayo ndi vhukovhela ha Europe na the Mediterranean, na mashango a Asia. Huna tshaka dza hone dzine dza swika zwigidi na tshaka dza Salvia kana tshimela tsha Sage. Musi u tshi khou bveledza u rengisa, hu vha huna tshaka dzine dza vha mbili dzine dzi ya bveledziwa dza kaniwa kanzhi dzi ya vha dzo tangana nga khole kana zwi songo vhonala nga mulandu wa uri dzi ya fana.

Dzina la tshisaitsi: Salvia officinalis
Dzina lo doweleyaho: Common Sage kana Dalmatian Sage
Ine ya divhelwa nga uvha na munukhelelo na mvumbo ya mapfura ndi zwone zwine zwa ita uri muri hoyu u tavhiwe.
Na 
Dzina la tshisaitsi: Salvia Triloba
Dzina lo doweleyaho: Mediterranean Sage kana Wild Sage.
I tavhiwa nga maanda Europe ya hula ya nga daka hanengei.

U Talusa Tshimela

Ndi tshimela tshine tsha vha uri tsho khwatha tshi ya kona u hula u swika kha 700 mm nga uya nntha. Ndi tshimela tshine tsha dzula dzo dalafhala tsho ita tshitaka matari ahone ana zwithu zwine zwa nga silivhere. Dzi bveledza muvhala mudala, phephulu kana mutshena kha maluvha.

Mushumo

Ina zwithu zwine zwa vha zwivhili iya vha thethe kana ya shuma yo oma kha zwiliwa sa tshithu tsha u disa munukhelelo. Vhanwe vha is shumisa kha musi hu tshi khou bveledziwa mapfura. Matari ahone ana mapfura a maimo anntha.

Dzothe, ine ya vha yo omiswa na ine ya vha i thethe dzi ya shuma musi hu tshi khou vhewa nama uri hu vhe tshithu tsha u disa muthetshelo wa vhudi. Iya dovha hafhu ya shumiswa nga vhathu vha dzi perfume na tshithu tsha u pandela zwikhokhonono.

I dovha hafhu ya thusa na kha zwithu zwine zwa vha zwa mutakalo iya kona u tshusa dzi tsumbadzwadze dzine dza nga mukhushwane sa tsumbo, zwilonda kha mukulo na fever. Tie ya hone iya fhungudza vhutungu vhune ha vha ho da nga fever.

Zwine Mavu Atoda Na U Lugisela

I vha ya vhudi kha mavu ane avha uri o limiwa zwavhudi ya hula kha mavu ane pH ya hone ya vha vhukati ha 5 na 8 fhedzi ivha khwine kha mavu ane pH ya hone ya vha 6.5 na 7. Hu saathu lugiselwa mavu na luthihi hu fanela u dzhiwa mavu aya u toliwa ai swa dzi laboratory uri vha kone u vhona uri ndi pfushi ifhio ine ya khou todea kha mavu hu tshi khou itela tshimela hetshi.

Mavu afanela u gwiwa uri a litshedzane zwine zwa swika 600 mm. na lime ine ya vha i tshi khou lugisa pH na manyoro zwi fanela u sheliwa nntha kha mavu ane avha kha 400 mm vhege nna hu saathu tavhiwa. Kha maduvha ane avha uri ho no vha tsini na u tavhiwa unga dovha hafhu wa shela zwine wa khou shela kha mavu anntha ha 20 cm.

Hezwi zwi bvisa tshene yothe ine ya nga vho yo no thoma u mela. Arali huna u lima na u ita dzi ndunduma nazwone zwiita kha hetshi tshikhala.

Mutsho

Ndi tshimela tshine tsha konda, tshine tsha dzula tsho dalafhala tshi vha tsha vhudi kha mutsho une wa vha vhukati ha 20°C na 30°C. I dovha hafhu ya kona u kondelela murotholo une wa vha uri wo kalula na vhuria. Fhedzi zwa fhira hafho muri uya fa nga nnda ha musi wo tou tsireledziwa.

Tshaka

Huna tshaka mbili dzine dza vha khulwane dzine dza tavhiwa hu tshi khou itelwa mbuyelo, Common Sage na Mediterranean Sage. Tshaka hedzi dzi ya tavhiwa dzi tshi khou itela u liwa nga vhathu:  Alba, Albiflora, Aurea, Berggarten, Extrakta, Icterina, Lavandulaefolia, Purpurascens, Purpurea na Tricolor.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe