mbandzhane kha bulasi la khuhu

© Chris Daly

Sa zwimange na mmbwa, khuhu nadzo dzi a vha na Mbadzhane.

Dzi vhonalisa hani?

Dzi nga kha ḓi vha dzi tsuku, buraweni kana nntsu zwi tshi bva kha lushaka lwa hone. Khulwane dzi vha dzi 1,5 mm uya kha 4 mm nga vhulapfu, dza banda na milenzhe ine ya hula vhukuma ya kona uri i kone u tshimbila zwavhuḓi kha tshipondwa. Ya tsadzi iya kona u kudzela makumba ano swika 100 nga ḓuvha kha tshipondwa kana kha tshiṱaka kana hune ha vha na mitwe. Zwi tshi khou bva kha hune ya khou hulela hone. kha khulwane zwi ya dzhia na minwedzi.
Zwiṱuku zwi nga dzhia maḓuvha mavhili fhedzi uri zwi kone ubva kha kumba. Dziḽa malofha. Dzina thoni dzi dzula hune havha na mitwe kana kha zwiṱaha. Huna maga mararu ane a dzhiiwa musi dzi tshi khou hula zwine zwa dzhia maḓuvha a ṱahe uya kha a 200 u fhedza zwi tshi bva kha mutsho une dza khou aluwa khawo.
Ṱhukhu musi yo no hula ivha I 6 mm nga u lapfa musi i tshi khou ḓi ṱongisa. Tshiimo tsha Pupae ndi maḓuvha a 7 uya kha 21. Vhutshilo ho fhelela vhu nga vha maḓuvha a 18 uya kha minwedzi yo vhalaho.
Stick tight flea ine ya ḓivhiwa nga ḽa stickfast i wanala nga vhunzhi kha khuhu dzine dza vha dzi bulasini. Fhedzi a dzi tou ḓi rwa khana nga tshipondwa tshazwo, ngauri dzi akona na u dzula kha dzi mmbwa, zwimange vhathu na zwinwe zwipuka. Dza tsadzi dzi akona u dzumbama kha lukanda lwa tshipondwa, u swikela hu tshi tou vhonala mutshila wadzo. Dzi a konḓa vhukuma u dzi bvisa na musi dzo fa, zwezwo zwiitwa uri dzi dzhiiwe sa zwilumi. Dza luma dzi a vhaisa dza ḓisa na vhulwadze. Dzi a kona u vhonala nga maṱo ngauri dzi a dzula na nnṱha ha maṱo a khuhu.

Tsumbo dza uri wo kavhiwa

U dzula u tshi khou ḓi kweta na u sa dzulisea na zwithu zwitsu zwine zwa vha uri zwi nnṱha ha maṱo.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe