Lwendo lwa uya Robben Island

He ha Thoma Lwendo

©Aaron Polikoff
U gwalaba, u oliwa ha Gateway a si vhukhakhi. U tou bva nga tombo ḽo vuleaho zwitepisini wa tshimbila wa ya kha muṋango mulapfu wa ngilasi lwendo lwaṋu lwa uya Robben Island lwo thoma. Phanḓa haṋu huna ṱafula ḽa musi u tshi khou ṱoḓa u ḓivha, hune ha shuma vhathu vhane vha vha na mbilu ndapfu vhane vha nga fhindula mbudziso nthihi luraru. Tshikepe tshi tshimbila hu tshi tou fhela awara mbili dzinwe na dzinwe ubva nga 9. Zwi dzhia awara nṋa.
Kha tshanḓa tsha monde huna vhengele, unga renga zwine zwa mangadza zwo no wanala Robben Island. Maḓi are na dzina, masogisi, zwikhafu, zwa u fara khii, bookmarks, diaries, mousepads, calendars, lebula, ngilasi, zwikhipha, zwiṅina, dzi cup, jackets, postcards, fridge magnets na zwinwe zwinzhi. U nga renga na khii Robben Island, ndi zwithu zwa vhuḓi ngauri ndi zwone zwine vhafariwa vha kale vho vha vha tshi ṱoḓa sa mpho ya Christmas. Mavhengele ana bugu dza vhuḓi dzo tou ṋangiwaho ho kateliwa na mishumo ya vhana.

Office ya Thikhithi

©Aaron Polikoff
Office ya thikhithi i kha tshanḓa tsha uḽa. Arali no thanya vhukuma na buka hu tshena tshifhinga, u swika ndi u tou dzhia thikhithi. Hu dzula huna tshiphithiphithi kha fasitere ḽa u rengisa thikhithikhi, u fanela u swika nga tshifhinga u tshi shavha uvha na mutsiko, fhedzi athi vhoni uri unga swika wa wana tshikepe na zwezwo. Vhathu vho no swika, 500 000 vha dalela tshiṱangadzime nwaha munwe na munwe, na hone tshikepe tshikona u hwala vhathu vha no swika 100. Zwino, zwine zwa mangadza nga ha lwendo ndi zwa uri u fanela u vhaledza hu tshe na tshifhinga kha musi huna maḓuvha mavhili kana ḽithihi. Kha khalanwaha ine ya vha uri hu a ḓala nga Nyendavhusiku na phando, zwi akonḓa u wana vhuimo.
Naho vhathu vhanzhi vhatshi tou vhona tshifhaṱo sa fhethu hune wa wana hone dzi thikhithi, Gateway ndi fhethu hune wa kona u tshenzhema zwithu zwa museum. Huna hune ha ṱaniwa zwithu nnṱha nnṱha na dzi video dzine wa nga kona u dzi swikelela. Vhaeni vhano ḓa Gateway vha nga ṱahalelwa nga zwithu zwinzhi, zwino u fanela u swika nga u ṱavhanya uri u kone u fhedza tshifhinga u tshi khou vhona fhethu. Zwiga zwa tshifhaṱo. Nga muṋangoni hune havha vhukati hune tshifanyiso tsho oliwa tsha video. Tshina video ino sumbedza vho rapolotiki, vhoṱhe vha no bva Robben Island na vhanwe vhafariwa.

U Swikelela zwa Mayibuye Robben Island

©Tracey Derrick
Hune havha uri ndi nnṱha,huna ṱano ḽa zwithu zwinzhi. Huna vhathu vhanzhi vhane vha ya ṱavhanya vha hangwa,havha na vhanwe vhane madzina avho ha ngo vhuya avhuya o ḓivhiwa. Zwoṱhe zwishumiswa zwine zwa ita uri heḽi ṱano ḽivhe hone zwi bva kha zwe zwa swikelelwa nga Robben Island-Mayibuye, ye ya farelwa gudedzi ḽa Western Cape. Nga fhasi ha hone, huna zwithu zwihulwane, zwinepe zwa khotho zwa tshiṱangadzimeni na matanda a buthano.
Arali wa vula dzi khabodo dza dzi buthano u ḓo vhona zwishumiswa zwa a muḓagasi ubva tshiṱangadzimeni: zwithu zwa u vhofha vhafariwa, marifhi ano bva khothoni, nguvho dza tshiraha donngi, ṱhanziela dzo itwaho hayani. Hanengei fhasi hu dovha hafhu havha mishumo yo khetheaho na muṱangano wa vhashumi (une ndo vhudziwa uri uvha una maanḓa, zwine zwa sa vhe zwavhuḓi kha tshiimiswa). Musi u tshi fhedza u sedza hoṱhe, u fanela uya phanḓa hafhu uri u kone uya u ṋamela tshikepe. U fanela u swika nga murahu ha mithethe ya 30, na hone tshifhinga tsha u takuwa tshiya fariwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe