kulangele kwa zwilumi zwa nga nnda

Naho huna uri kaleni ho vha hu sa dzhielwi nzhele hezwi zwa u langa zwilumi, zwa zwino zwi ya thusa u itela uri khuhu dzi hule dzina mutakalo.

Nḓila dza u thivhela

©Chris Daly

Khuhu na hune dza dzula hone hu fanela u dzula hu tshi khou ṱhogomeliwa u itela uri hu tavhanyiwe u waniwa thaidzo. Nḓila ya khwiṋe ya u kona u fara dzi Nnda ndi u sedza hu nga masiari fhedzi zwithu zwino nga Vhulivhe na Thatha ndi zwithu zwine zwa fanela u ṱolwa hu vhusiku. Uri u kone u wana Thatha zwi a konḓa nga maanḓa arali huna uri khuhu ndi nnzhi. U kona u wana zwilumi zwo leluwa ngauri u vhona nga uri khuhu ya tswukuluwa.
Musi u tshi khou ṱola u fanela u tou fhenda kha mabesu. Nnda khulwane uya kona u dzi vhona dzi tshi khou tshimbila mathomoni a mabesu. Ngeno makumba ahone atshi dzula kha tsinde ḽa mabesu. Nnda dzi funa mathomoni a mabesu zwino hafho fhethu hu fanela uvha ha u thoma musi i tshi ṱoliwa.
Scaly legs i kavha kha milenzhe fhedzi, ngeno Northern foul mites i tshi wanala na kha mikulo. Musi yo kavhiwa zwo kalulaho u vhona yo no vha nntsu hafha mathomoni a mabesu.
Mbadzhene ndi thaidzo ya khalanwaha, ine ya ḓa fhedzi arali hu tshi khou fhisesa. Zwi nga thusa u lafha khuhu musi hu tshi khou rothola. Kha dzinwe dzi nyimelo huna zwa khalanwaha musi zwi tshi ḓa kha u kavhiwa.
U fanela u ṱhogomela u sa isa khuhu dzo kavhiwaho dangani. Khuhu ntswa a dzi faneli u iswa kha dza kale dzi fanela u thoma dza ṱoliwa uri dzi sa ḓo shata danga ḽoṱhe.
U fanela u vhea dzi mmbwa ,zwimange khuhu na dzinwe phukha dzine dza vha uri dzo hwala malwadze kule na hune ha vha na u bveledzwa. U tanzwa buse ndi inwe ya nḓila ya khwiṋe ya u shumana na hezwi zwa u kavhiwa. Khuhu dzine dza vha uri a dzi ṱanzwiwi dzi vha dzi tshi kha khombo khulwane. U fanela u shumisa milora u tanzwa khuhu. Ngauri iya vhulaha zwitshili na u bvisa mapfura. Miḽora i fanela u vhewa kha chekasi kana tshikoti yo ṱanganiswa na mavu.
Hune khuhu dza dzula hone hu fanela u kulumagiwa vhukuma , nga maanḓa na musi khuhu dzinwe dzi tshi khou fhedza u ṱuwa , vho thanyaho vho rabulasi vha ya ṱavha munwe muri une wa thusa kha u kavhiwa ha malwadze. Miri ya hone hu vha ho kateliwa lavender, bay leaves, marigold, eucalyptus, Oregano, peppermint, wormwood na spearmint. Hunwe hu ya shumiswa na zwithu zwa u tou fafadzela.

Nḓila dza u langa

©Chris Daly

U fanela u shumisa zwishumisa zwine zwa vha uri zwi mulayoni musi u tshi itela u langa mathada, vha hangei kha zwa Agric kha vunḓu ḽa Kwazulu Natal vha ri hu fanela u shumiswa Karbadust, hune khuhu i fanela u dzhena kha buse ḽa hone, zwi fanela u shumiswa hu tshi kha bege hu sini kha dzi nnḓu kana mabako. Vhabveledzi vha vhudziwa uri vha fanela u vhea khuhu dzine dza vha uri dzo kavhiwa kha chekasi dzo bvisa ṱhoho uri dzi kone u ḓola mushonga hezwi dzi tshi khou tshina-tshina.
kha Scaly leg vha ri u fanela u shumiswa Benzyl Benzote. Iya rengiswa dzi chemisini hune ya dovha ya ḓivhea nga dzina ḽa Ascabiol, hune iya thusa na kha u lafha vhana.
Zwithu zwavhuḓi ndi ukulumaga na hune dza dzula hone, uya kona u vhona na zwilumi zwine zwa vha uri zwo dzumbama na makumba ane ha ngo kona u vhonala. Zwi shumiswa zwine zwa vha mulayoni zwi fanela u shumiswa u itela uri zwithu zwa u pandela zwi kone u tshimbila nga nḓila. U thivhela inwe nḓila ya u dzhena ha zwilumi mahatsi ane avha a tsini na hune ha vha na dzi khuhu a fanela u bvisiwa.

U humbula ho khetheaho

Zwilumi zwi fanela u bviswa nga vhuṱali ngauri wa sa ralo unga kha ḓi nntsha tshilumi wa si a ṱhoho ya tsho zwa ita uri i lwale i tshi ya phanḓa.
Fhethu hune ha vha ho laṱedzelwa hu avha na vhuthada kha scaly leg mite. Khuhu dzine dza vha na mavhudzi kha milenzhe ndi dzone dzine dza vha kha khombo ya u kavhiwa nga Scaly leg mite. Red mite ndi dzone dzine dza konḓa u langea ngauri dzi a kona u tshila lwa minwedzi dzi sa khou ḽa kha tshipondwa. Nḓila ya khwiṋe ndi u bvisa khuhu dzoṱhe wa kona ha u kulumaga. Vhabveledzi vhane vha vha na vhukoni, vha tou swika hune vha fhisa na u fhisa fhethu hune ho vha huna khuhu hu saathu swika dzinwe.
Scaly leg mite iya kona u shavhela kha dzinwe na musi vho i pandela kha dzinwe. Zwino khuhu dzine dza vha na hovhu vhulwadze dzi fanela u tou bviswa lwa shishi dzi saathu shata dzinwe.
I tshi kha ḓi tou bva u kavhiwa kha Scaly leg mite iya lafhiwa nga bland oil sa liquid paraffin. Kha nyimelo nnzhi, milenzhe ya khuhu i fanela u pangiwa maḓini a u rothola uri i kone uvha mitete vha kone ha u ḓodza mapfura u fana na mapfura a Olive kana vegetable oil, hu saathu ḓodziwa hayo ane o themendeliwa. Mushonga u fanela u ḓodziwa lwo vhalaho u swika vhulwadze vhu tshi fhela. Vhanwe vhabveledzi vho zwi kona nga u shumisa vasseline.
Hu fanela u ṱhogomelwa uri hu sa bve lukanda lwa mulenzhe sa vhunga zwi tshi vhanga vhuṱungu vhunzhi na u tshinyadziwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe