Fhethu ha u Rengiswa Makumba

© Chris Daly

Musi u saathu renga khuhu kana zwinwe zwishumiswa u fanela u ḓivha vhathu vhane wa khou ṱoḓa zwi tshi swika khavho, uri vha ṱoḓa mini, zwine wa khou ḓi vhudza u badela, na zwine zwa ḓo ṱodea kha masheleni uri u kone u vha nazwo. U fanela u ḓivha na milayo ine ya bva nazwo.( u nga vhala u tshi isa phanḓa nga ha milayo ya Afrika Tshipembe) tsha kwniṋe zwine zwa vha uri zwiitwa nga vhanwe vhalimisi ndi u ḓivha nga ha zwine wa khou ḓi dzhenisa khazwo u saathu thoma.
Vha bveledzi vha makumba vha nga ita zwavho zwa khuhu dza u kudzela ( ndi zwine ra zwipfa hu tshi pfi khuhu dza u kudzela) kana vha tou lumba vha renga khuhu hedzi dzi tsini na u kudzela makumba dzi na vhege dza 18-19 zwi tshi bva kha lushaka. ( khuhu dzi vha dzi tshi khou vhidzwa upfi pullets u swika dzi tshi kona u kudzela makumba). Zwi ya pfala u renga khuhu arali dzi tshi ḓo kona u kudzela zwihulwane ngauri u hulisa khuhu zwi a konḓa nahone dzi fanela u wana zwiḽiwa zwo teaho uri dzi kone u kudzela makumba avhudi. Zwinwe zwa ndeme nga khuhu dza u kudzela dzi fanela u ṱhavhelwa u lwisa kha malwadze.
Khuhu dza u kudzela musi dzo linganela zwi tshi bva kha lushaka lwa hone, kuḽele na mutsho, dzi a kona u kudzela kumba nga ḓuvha. Dzine dza kudzela dzi tshi khou itela u rengisa sa tsumbo dzi a kona u kudzela makumba maṱuku arali hu tshi khou fhisa u fhirisa musi hu tshi khou rothola.
Makumba avha a maṱuku dzi tshi thoma fhedzi uya na uya avha atshi khou hula. Mbalo na ndeme ya makumba ane a vha o bveledzwa aḓo kona u wana nḓila vhukati kha u bveledzwa a kona u ima. Vhafuwi vhane vha fuwa zwiṱuku vhane vha dzulela u vhulaha khuhu dzine dza sa bveledze zwavhudi, vha ya ḓi vhudza u litsha khuhu vha tshi khou itela u i shumisa tshifhinga tshiḓaho. Kha u bveledzwa hu hulwane. khuhu dzi a rengiselwa vhathu arali vha tshi ḓivha uri vha ḓo vhuyelwa nga maanḓa ubva kha vhege ya vhu 69 ya u bveledza.

Tshaka dza ku Rengisela

Vhabveledzi vha makumba vha nga rengisa makumba avho henefho bulasini ḽavho, kana uya muṋangoni wa muthu kana vha ima magondoni, vharengisi vhaṅwe kana mashophoni. U tou ḓi rengisela zwi vha zwavhuḓi arali una ku vhengele, fhedzi zwi nga kha ḓivha zwo ḽa tshifhinga zwi tshi khou bva kha uri vha bveledzi vha na tshifhinga tshiṱuku tsha u fhedza arali hune vha shumela hone hu hulwane. U endedza, u paka na u ira dzina zwi ya ita uri a ḓure.
Vhunzhi ha vha bveledzi vha ya kona u isa makumba kha mavhengele mahulwane, vhanwe vha ya kona uḓa u ḓi dzhiela one nga tshelede dzavho vha kona u rengisa makumba vha tshi khou rengisela mashopho na bulege ya u rengisa zwiḽiwa zwo bikiwa, dzi hodela, zwibadela ngauralo ngauralo. Havha vhane vha shuma u a dzhia vha nga vha vha vhathu vha u dzula vha nḓilani, dzi agent dza vharengisi kana vhabveledzi vhone vhaṋe.
U nga vha muhumbulo wa vhuḓi arali u tshi dzula tsini na vhabveledzi vha makumba uri u thome company ya u kona u putela makumba. Zwi thusa kha tshiimiswa tshi ḓo funwa nga vhabveledzi, ngauri u do vha u tshi khou itwa na nga vhathu vhane vha shumisa nga nnḓa ha vhane vha zwi langa.

Vhundeme ha Makumba

©Chris Daly
Vharengisi vha makumba vha ya vha na zwine vha zwi funa na zwine zwa vha uri zwo linganela na nḓila ya kuputelele na u langa malwadze. Asi muelo fhedzi na vhundeme zwine vha funa zwone lini, fhedzi vhanwe vha rengisi vha funa gwati na muvhala. Ahuna muthu kha ḽa Afrika Tshipembe ane anga rengisa makumba uri atou liwa nga vhathu nga nnḓa ha musi kumba ḽo phasa mulayo wa Afrika Tshipembe.

U Engedza Vhuvha

Vha fuwi vha ya engedza vhuvha ha zwibveledzwa zwavho nga zwine vha ita zwone. Sa tsumbo vha nga ita makumba o vhiliswaho kana a u bikiwa. Hu a engedzwa vhuvha nga ku putelele na dzina uri a kone u vhonala kha manwe.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe