Ḓorobo ya Vredefort

© David Fleminger

Kusi kwo Fhumulaho

Naho huna uri ḓorobo ya Vredefort yo fha dzina ḽayo kha Dome, huna zwithu zwiṱuku zwine zwa kunga vha endela mashango kha kusi hoku ko fhumulaho. Yo waniwa nga tshifhinga tshithihi na Parys nga mulandu wa u hanedzana vhukati ha vhabveledzi vha zwithu na vhaṋe vha shango, ha mbo ḓi vha na dzi nndwa vhukati ha dzi ḓorobo hedzi mbili. Ha mbo ḓi sikiwa Vredefort nga 1878 ya kona uvha ḓorobo nga 1881.
Dzina ḽi amba uri fort ya mulalo, ina vhubvo vhu songo ḓoweleyaho. Vhanwe vhari dzina ḽi ṱalusa mulalo une wo pfiwa nga vhathu vha u zwima ngauri zwa zwino vha na kereke hanefho. Vhanwe vhari zwi bva kha u hanedzana havho na vha mavhuru a Transvaal na a Free state, zwine zwo tandululiwa vhathu vha tshi khou nwa Brandy na makotsi kha bulasi ḽa tsini.

The Riemland

Mathomoni, vhathu vha Vredefort vho vha vha tshipiḓa tsha vhathu vha u zwima vhane vho isa phanḓa uya vhubvaḓuvha ha Free state. Hafha fhethu ho vha hu tshi vhidziwa upfi Riemland nga mulandu wa lukanda lwa mukumba. Nga murahu vha zwa vhulimi vha mbo ḓi dzhia ndango sa zwithu zwihulwane zwine zwa khou dzhenisa tshelede zwa ita uri Vredfort ivhe na maanḓa magumoni a ḓorobo.
Namusi, Vredefort ndi yone khulwane kha u ḓivhea ubva fhasi, fhethu hune ha vha Vredefort he ha ḓo wela bolide ya dzhena kha shango ya vha vhukati ya vhanga mutshinyadzo. Mashudu mavhi ,ahu tshena dzinwe tsumbo dzine dza vhonala dza hezwi. Hu tou vha na tombo ḽithihi ḽituku ḽine ḽo gonya ubva ḓoroboni hune vhanwe vhadali musi vhon no neta vha mbo ḓi ri ndi ḽone ḽo waho Vredefort Dome, fhedzi vha khou khakha. U fanela u gonnya nnṱha ha zwimela wa vhona u nnṱha ha thavha nga masiandoitwa.

Ḓorobo Ṱhukhu ya u Naka

Havha fhethu hune aho ngo tou dzulwa fhasi ha itwa hu takadza na vhathu vhana vha vha vho ḓa u dala. Fhethu ha u tou thoma ha hafha fhethu hovha ho fanela ho vula nga 2009 huna ofisi nga ngomu, havha na ha ṱano huhulwane ho pangiwa kha Dome, hu anḓadziwe zwithu zwa vhadzulapo na fhetu ha u wanala zwinwiwa. Ha vhuvhili huvhe huna zwithu zwa mvelo, dzi ngade dza mvelo na fhethu ha vhuaweo. Naho zwo ralo u bvela phanḓa ha hezwi zwivhonala zwi tshi kha ḓi konḓa.

Vredefort i dzula murunzini ya vha hura vhane vha vha Parys, ine ya vha vhukule ha 15 km. Vredefort ahuna mulambo, ahuna mavhengele kana dzi khefi. Fhedzi hu tou vha na hune wa nga wana zwiḽiwa zwa u ḽela henefho, havha na dzi hardware na ha u lukela mavhudzi. Naho zwo ralo ndi kusi kwa u naka nga maanḓa hune havha na kereke yavhuḓi ya thongwana. Huna zwithu zwinzhi zwine zwa vha na mbuyelo ndi pfa ndi na maanḓa uri hu tshi ya phanḓa hu ḓo bveledziwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe