Xana i yini ku Cinca Cinciwa ka Swibyariwa

© Lesław Zimny

Ku cinca cinciwa ka swibyariwa swohambana hambana hiku byariwa hiku landzelelana hiti nguva. Swibyariwa swa lembe(swofana na matsavu na mavele) aswifanelanga ku byariwa eka ndzhawu yinwe eka malembe yambirhi hiku landzelelana. Swifanele ku cinciwa na swibyariwa swinwana, hikuva swobyariwa swohambana hambana switeka swakudya swokarhi eka misava. Ku cinca cinciwa loku ka swibyariwa switala ku endleka loko swibyariwa swikarhi swicinciwa. Leswi swivula leswaku mbuyelo wa swibyariwa leswi na khalithi swa engeteleleka loko swibyariwe hi maendlelo yokarhi. Xikombiso, loko kupimiwa eka malembe yotala na tindzhawu, mbuyelo wa mavele wutlakukile hi kwalomu ka 12% loko ya byariwe endzhaku ka swimilani swati leguminous. Na leka, ntshovelowa koroni endzhaku ka sunflower xikanwe na 13 wa tinhweti ta nkarhi waku hola mbuyelo awuri 54% ehenhla kaloko ku byariwa koroni ntsena yinga cinciwi.

Mbuyelo wa Kucinca Cinciwa ka Swibyariwa

Ku cinca cinciwa ka swibyariwa swipfuna ku vuyisela swakudya eka misava. Xikombiso xa nkoka iti legumes to tanihi peas, beans, canola na lupin beans. Ti legumes tina ti ‘nodes’ (nodules leti endliweke hi Rhizobium bacterium) eka timintsu tatona leti endlaka nitrogen (N) eka ximilani. Kuva na nitrogen yotala ngopfu eka misava eka lembe leri landzelaka endzhaku kaloko ku byariwe xinwe xa swibyariwa leswi. Yanwana matsavu lawa ya lavaka nitrogen yanga byariwa. Ti carrots ati lavi swakudya swotala lero tinga byariwa kuringana tinguva tinharhu endzhaku ka kubyariwa ka legume.
Ku cinca cinciwa ka swibyariwa swi kavanyeta muxaka wa nhova leyi milaka na switsotswani leswivaka kona. Switsotswana switsakela muxaka wokarhi wa swimilani laha switshikelaka kona matandza kumbe swidya kona. Switsotswani swita tshikela matandza yaswona loko switiva leswaku kuna swakudya swa vana kudya loko vatlhotlhoriwile. Loko nwamapurasi atirhisa kucinca cinciwa loku ka swibyariwa eka misava yokarhi lembe na lembe, vutomi bya switsotswana bya kavanyeteka hindlela yinwana leswi kunga ndlela yakahle yaku swilawula. Xikongomelo iku cinca cinca swibyariwa leswinga rhurheliki switsotswana na mavabyi yokarhi. Ndlela yakahle yaku vona mavabyi ya swimilani, kutsakela ka swibyariwa naku hangalaka ka mavabyi swina nkoka loko kunga se kunguhatiwa ku cinca cinciwa ka swibyariwa.

Nkunguhato wa Kucinca Cinciwa ka Swibyariwa

Kunguhata leswaku ulava ku byala swibyariwa swanjhani- cinca cinca ti legumes na swibyariwa swinwana. Tani hilaha swivuriweke, swibyariwa swo hambana swifanele kuva na swilaveko swa swakudya swohambana. Swimilani leswingana timintsu to leha kufana na clover, barley na lucerne swikahle ku switirhisa hikuva switlherisela swakudya swotala ngopfu emisaveni.
Swibyariwa leswi swinga tirhisiwa nale ka mintila kuva swi antswisa kunona ka misava na xivumbeko naku kufunengetiwa ka misava. Swimilani hinkwaswo (kukatsa na matsavu) swiaviwile kuya himindyangu naswona swirho swa ndyangu wunwe switala ku khomiwa no hlaseriwa hi switsotswani na mabavyi yanwe. Leswivulaka leswaku aswifanelanga swi byariwa hiku landzelelana eka nongonoko wo cinca cinca swibyariwa. Matsavu ya avanyisiwe hi mintlawa ya swibyariwa leswi landzelaka:
Group A: Khavichi, cauliflower, broccoli, brussel sprouts, tinyala, leek, na garlic
Group B: Carrots, beetroot, xipinichi, turnips, mihlata, celery na radishes
Group C: Matamatisi, mazambala, viriviri, eggplant na lettuce
Group D: Kwembe, squash, cucumber, kavatla na melon
Group E: Beans nati peas
Xikombiso xa matsavu yaku cinca cinca swibyariwa switirhisa leswi: Avanyisa xiphemu xa misava lexingata tirhisiwa kubyala matsavu xiva na swiphemu swantlhanu. Eka xiphemu xosungula byala matsavu ya group A, eka xavumbirhi matsavu ya group B, eka xavunharhu matsavu ya group C, eka xavumunue matsavu ya group D laha eka xavuntlhanu ubyalaka matsavu ya group E. Mintlawa leyi yohambana hambana ya cinca ndzhawu eka nkarhi waku byala wunwani na wunwani wa lembe.

Translated by Ike Ngobeni