Xa-Sage

© Louise Brodie

Sage yi tumbuluka kusuka e Southern Europe nale matikweni ya Mediterranean Asian. Kuna kufikela eka madzana dzana ya tinxaka ta swibyariwa swa Salvia kumbe sage. Hiku endlela vuhumelerisi byo xavisa, kuna tinxaka timbirhi leti humelerisiwaka kumbe ku tshoveriwa naswona titala kukatsiwa xikan’we hi xikongomelo kumbe hi xihoxo hikokwalaho ka kufana ka swona. 

Vito ra xi science: Salvia officinalis
Vito ra ntolovelo: Common Sage kumbe Dalmatian Sage
Tani hi leswi yingana ndhuma ya nuhelo wa matimba xikan’we na swihlawulekisi swa mafurha leswi mitsembyani leyi yi rimeriwaka yona. 

Vito ra xi science: Salvia Triloba
Vito ra ntolovelo: Mediterranean Sage kumbe Wild Sage.
Yi byariwa swinene e Europe naswona ya mila nale nhoveni.

Nhlamuselo Ya Ximilani

Ximilani xa Sage xitiyerile nyana naswona xinga kula kufikela kwalomu ka 700 mm hiku leha. Ximilani lexi xitshama xirir rihlaza naswona xina matluka lawa yanga mpun’wa kuya eka rihlaza lawa ya hatimaka. Xihumesa mabilomu ya wasi, purple kumbe yobasa.

Switirhisiwa

Sage hi xivumbeko xayona xotsakama kumbe yi omile yitirhisiwa eka swakudya swotala swinene kutisa nantswo. Yitlhela yitirhisiwa ku humelerisa mafurha ya nkoka. Matluka yana khwalithi yale henhla ya mafurha naswona sage yo omisiwa xikan’we na mafurha switirhisiwa ngopfu eka nyama kutisa natswo xikan’we na nhlayiso.

Yitekiwa tani hi antioxidant naswona yitirhisiwa ku endla perfume leyi chavisaka switsotswani. Sage yina swotala leswi fambelanaka na rihanyo xikan’we no horisa mavabyi yofana na mikhuhlwani, xikombiso, kuvava ka mikolo naku khohlola. Tiya ya sage yivikiwa kuva yi horisa kuvava kusuka eka fever.

Swilaveko Swa Misava Na Ndzulamiso

Sage yi hanya kahle eka misava leyi tswongaka kahle mati ya loam naswona yi hanya eka pH yo hambana yale xikarhi ka 5 na 8 kambe yitirha kahle swinene eka misava leyingana pH yale xikarhi ka 6.5 na 7. Loko kunga se lulamisiwa misava, swikombiso swa misava swifanel ku tekiwa kuya hlahluviwa e laboratory xikan’we na switsundzuxo swa swakudya. 

Misava yifanele ku rimiwa leswaku yita vevuka kuringana 600 mm ku tiyisisa leswaku mati ya nghena kahle. Lime yaku lulamisa pH xikan’we na manyoro swifanele ku cheriwa swirimeriwa eka misava yale henhla ya 400 mm kuringana mune kuya eka ntlhanu wa mavhiki loko kungase byariwa.

Eka masiku yohetelela kuya eku byariweni chela swakudya leswi xotaka xikan’we namanyor oemisaveni kutani u harika eka misava yale henhla ya kwalomu ka 20 cm. Leswi swi basisa nhova leyingavaka kona. Loko kutava na ku ndlalela kumbe ku lulamisa misava kutani leswi swiendliwa eka xiteji lexi kutani ku lulamisiwa ti seedbeds leswaku kuta byariwa.

Maxelo

Sage yitsindziyerile, yitshama yiri rihlaza laha yi milaka eka maxelo yo oma naswona yitirha kahle eka mahiselo yale xikarhi ka 20°C na 30°C. Yitlhela yikota ku kondzelela gwitsi lero na hixixika yi hundza kahle. Kutitimela lokukulu ka xidlaya ximilani lexi handle kaloko xisirheleriwile.

Swibyariwa

Kuna tinxaka timbirhi ta Sage leti byaleriwaka ku xavisiwa, Sage ya ntolovelo na Mediterranean Sage.

Swibyariwa leswi byariwaka hintolovelo leswaku swita tirhisiwa hi vanhu i: Alba, Albiflora, Aurea, Berggarten, Extrakta, Icterina, Lavandulaefolia, Purpurascens, Purpurea na Tricolor.

Translated by Ike Ngobeni