Ndlela Yaku Tibyalela Hops ya Wena

© Chris Daly

Hops – Xilaveko Nkulu eka Biya

Hops i mabilomu ya xisati lawa ya omisiweke ya misinya ya Humulus lupulus, kusuka eka ximilani xin’we na Cannabis. Yi tala kutirhisiwa tani hi xilaveko nkulu eka leswi endlaka biya naswona hi yona yitisaka nantswo wo dzunga,wa tangy flavour laha hi hala tlhelo yitirhaka tani hi xihlayisi. Nsinya wa hop hixitalo wa olova ku wubyala naswona wunga fika eka 7.6 m eka nguva ya yona, laha yi humelerisaka kwalomu ka 900 g wa mabilomu yo oma.

Kululamisela ku Byala Hops ya Wena

©Chris Daly
Goza rosungula ra ku tibyalela hops ya wena n’winyi iku teka xiboho xaleswaku ulava ku byala muxaka wihi tani hileswi kungana ku tlula 80 wa tinxaka to hambana hambana ku hlawula eka tona. Tinxaka ta hops ti avanyisiwe hi marhengu yanharhu: yo bavela nyana, yo nuhela na kambirhi, kuya hi xikongomelo xa yona. Tin’wana ta ndhuma tinxaka ta hops e Afrika Dzonga tikatsa muxaka wa African Queen, Southern Aroma, Southern Passion na Southern Star.
Loko u teke xiboho xaleswaku uta byala muxaka wihi wa hops uta fanela kukuma nyana ti rhizomes. Hop rhizomes i xiphemu xa timintsu ta ximilani lexi. Tifana swinene na misinya ya madiriva kumbe timhandzi ta kona naswona naswona tina mahanti lawa ximilani xintshwa xingata mila kona. Rhizomes tifanele ku tsakamisiwa nyana, tivekiwa eka plastiki naswona tivekiwa endzeni ka xigwitsirisi leswaku tita hola. Tinga hlayisiwa hi ndlela leyi kuringana tinhweti tokarhi kungari na xiphiqo.

Ndzhawu ya Kahle ku Byala Hops

©Chris Daly
Ti hops tilava xipesi xoringanela laha hansi leswaku tita kota kukula kahle tiya henhla. Ati fanelanga ku byariwa endzeni ka yindlu, hikokwalaho ka sweswo. Ndzhawu ya kahle yifanele kuva na kwalomu ka 6 wa timitara hi xipesi laha hansi leswaku yita kota ku khandziya yiya ehenhla. Swotlhela swiva kahle swinene kuva ku endliwa maendlelo ya trellis tani hi nseketelo kufana na le ka madiriva, hikuva awu fanelanga ku pfumelela ti hops leswaku ti kula kuya e henhla tikhandziya tipala ta gezi. Ku fanele kutlhela kuva na xipesi xakahle swinene laha hansi leswaku ti rhizomes tita mila kahle kwalomu ka 1,5 m wa xipesi exikarhi ka swimilani leswi.
Ndzhawu leyi u hlawulaka ku byala eka yona nayona yifanele ku kuma kwalomu ka 6-8 wa ti awara ta dyambu siku rin’wana na rin’wana. U fanele u tlhela u languta ku byala eka xipesi lexingana moya wo ringanela naku tswongeka kahle ka mati. Loko kutswongiwa ka mati kuri xiphiqo kutani aka ndhundhuma ya misava laha ungata byalela kona laha kunga katsiwaka misava yotala leswaku yiva bed yo byalela eka yona.

Misava ya Kahle eka Hops

©Chris Daly
Ti hops ati hanyi kahle loko kuri na ndzhongo wotala ngopfu emisaveni. Laha kungana misava yo gandleka ya vumba kunga yima ngopfu mati leswingata borisa timintsu kutani swidlaya swimilani. Misava leyinga lulamela ti hops yifanele kuva leyinga rimeka naswona yitswonga mati. Tiyisisa leswaku u fayelela maguvadi, maribye na nhova eka misava yoleyo loko unga se byala nchumu. Rima misava kufika eka 30 cm hiku enta. Unga tlhela u nonisa misava ya wena hi bone meal kumbe blood meal. Kuvulavula hiku angarhela, misava leyi milaka mihandzu na matsavu yi ringanerile kuva yinga mila ti hops.
Eka vabyari, misava ya kahle na swilaveko hi leswi laha hansi:
pH ya 5.5 - 8.0
Swakudya swa ntolovelo leswi lavekaka laha potassium (K) na phosphorus (P) swingana nhlayo leyinga ka mbirhi eka nhlayo ya nitrogen
Boron (B) leyi landzelerisaka ti minerali nayona ya pfuneta swinene eka ku kurisa hops

Nkarhi wa Kahle ku Byala Hops

©Chris Daly
Swikahle swinene ku byala hops hi xixika loko nkarhi waha tele loko kunga se fika nkarhi wa ntshovelo hi ximumu. Ku byariwa ka ti rhizomes nkarhi wahari kona swikahle kutlula ku byala nkarhi se wuhundzile. Ti rhizomes tinga kondzelela maxelo lawa yanga e hansi ka -6℃. Nkarhi wa kahle wa ku byala i kusukela hi May kuya eka July.

Ku Byala Hops/Rhizomes

Cela kuringana 10 cm hiku enta kuya e hansi emisaveni, kuringana kuleha ka rhizome leyi u lavaka ku yibyala.
Veka rhizome yilangute e henhla eka nkele walowo. Languta kahle eka rhizome yoleyo kutani tiyisisa leswaku kuna timintsu letinga languta e hansi kutani ti buds tobasa tilangute e henhla.
Tirhisa tintiho ta wena kuva u gandlela misava ematlhelo ya ximilani.
Kutani sweswi unga tlhandleka mabyasi ehenhla ka ti hops kumbe swinwana swo ndlalela leswaku kunga mili nhova hile tlhelo.
Veka tihlo eka misava, tiyisisa leswaku yitshama yirikarhi yi tsakama kufikela loko ximilani xihumela e handle.

Translated by Ike Ngobeni