Mpfundla wa Nyama

© Judy Stuart

Mpfundla Lowu Fuweriwaka Nyama Ntsena

Laha Afrika Dzonga hina tinxaka tohambana hambana leti hinga langhaka eka tona eka kuhumelerisa nyama. Tinxaka leti ti endleriwe xikongomelo xokarhi naswona kuva mpfundla wuri ekusuhi na muxaka wa wona swiendla leswaku nyama leyi humaka yiva ya xiyimo xa kahle swinene, se swina nkoka swinene kuva ku langhiwa muxaka lowu fambelanaka na leswi lavaka ku humelerisiwa. Loko u fuwela ku dya ekaya aswina mhaka leswaku nyama yakona yahambana, kambe nyama leyi yixaviseriwa kuvuyisa mali kambe swina nkoka kuva yixavisiwa ku fana.
Leswi swinga fikeleriwa hiku landzelela muxaka wokarhi wa xiharhi lexi. Kuxavisa ka muxaka wokarhi hi xitalo swiva ndlela yakahle kunghenisa mali kusuka eka kufuyiwa ka mimpfundla. Eku xaviseni ka madzovo naswona swilava kuva swiendliwa hindlela yofana kuva kufikeleriwa mintsengo yale henhla. N’wamapurasi loyi ahumelerisaka madzovo ya khwalithi anga humelerisa madzovo ya xiyimo xa kahle kuya xavisa kumbe kuxavisa lawa yafananisiwaka kufikelela ntsengo wale henhla. Leswi swinga fikeleriwa hi mimpfundla yamuxaka lowu.

Muxaka wa Mpfundla Lowu Humelerisaka Nyama

Loko unga se hlawula muxaka wofuwa wona, languta mafuwelo lawa yafambelanaka na swilaveko swawena.

New Zealand Whites

Emisaveni hinkwayo, muxaka wa New Zealand Whites wukomba leswaku wuhumelerisa ngopfu nyama. Muxaka lowu wukahle swinene kuva wuhumesa nyama yo xavisiwa. Muxaka lowu wukota kuva mhani wakhale eka vana va wona laha wukurisaka 5 – 8 kits (vana) hinkarhi naswona kwalomu ka 8 wavana hi lembe, loko wufuwiwa eka xiyimo xa kahle. Mafuyelo lawa ya lava xiyimo xale henhla xohumelerisa nyama ya mpfundla. Vana vakona vava varinganele ku dlayiwa loko vari na 10 - 14 wamavhiki naswona kuhuma dzovo roka ringari na nkoka. Loko hilanguta eka kuhumelerisa mipfundla kuva nyama yita dyiwa ekaya kumbe hi vaaki, kuva yiphameriwa roughage ahi maendlelo yakahle.

New Zealand Reds

©Judy Stuart
Muxaka wa New Zealand Red wuna dzovo ro fuwa ra kahle rotshuka, leringa hambanangiki ngopfu himuhlovo nira Impala buck. Muxaka lowu wutsakela ngopfu kudya swakudya leswinga tala roughage naswona wutswala hikunonoka swinene. Mpfundla wa xisati eka muxaka lowu wutswala 5 – 8 wa vana hikan’we naswona swiva swiri kwalomu ka kamune hi lembe. Vana vakona vanga dyisiwa swakudya swa tindzoho kufana na mavele, kambe na matsavu na tinhlanga ta kahle. Vana lava varinganele kuva vadlawa loko vari na 16 wa mavhiki hivukhale naswona va humesa dzovo ra kahle swinene.

Chinchilla Gigantas

©Judy Stuart
Muxaka wa Chinchilla Giganta i muxaka lowu kulaka hiku nonoka wa xiharhi, naswona wutsakela ngopfu kudya roughage naswona wutiveka hiku tswala vana lavakulu swinene. Muxaka lowu iwa mpunwa hi muhlovo naswona wuhumelerisa dzovo ra khwalithi swinene loko se wudlayiwile.

Californians

Lowu i muxaka lowu tirhaka kahle swinene eku xavisiweni, wufuyiwa ngopfu e USA laha kuhumelrisiwaka swinene nyama yoxavisiwa. Muxaka lowu wuna swilaveko swoyelana na swa muxaka wa New Zealand White naswona wuhumesa dzovo robasa.

Cinnamons

©Judy Stuart
Cinnamons i muxaka lowu tsakelaka swinene swakudya swa roughage naswona swa olova swinene kuwu hlayisa. Muxaka lowu wuhumesa dzovo ramavalavala, laha ringa na kotshuka na mavala ya charcoal.

Translated by Ike Ngobeni