Manyoro ya Rihlaza na Rihanyo ra Misava

© Akkerwijzer

Manyoro ya rihlaza iku byala swimilani hi xikongomelo xaku antswisa misava. Manyoro ya rihlaza (swimilani swo engetelela) ya antswisa khwalithi ya misava hi ndlela leyi:
Ku engetela ti organic material naku aka humus emisaveni.
Ku tisa swakudya swati microbes.
Swakudya leswi vuyisiwaka.
Swimilani swaku engetelela swisusa swakudya eka misava yale hansi swinene switisiwa eka misava yale henhla.
Ti legumes ti jika jika eka phosphates na sulphur naswona switlakusa nitrogen (N).
Misava yale hansi nay a vumba swafayeleleka leswi antswisaka kunghenelela ka mati na moya.
Swihunguta nkhukhulo wa misava.
Manyoro ya rihlaza hi wona kuya hisweswi vito rivulaka swona: varimi va xava mbewu ku byala, leswingata pfuka swinga tshoveriwanga, kambe swibyaleriwa kuva swi antswisa khwalithi ya swakudya eka misava yoleyo. Swikombiso swikatsa oats, chickpeas na lucerne. Tiva leswaku loko ti legumes titirhisiwa tani hi swimilani swotatisela kuva switirhisiwa tani hi manyoro ya rihlaza, mbewu yifanele kubyariwa yisimuriwa laha kungata tikiseriwa ti bacteria leswaku kuta lulamisiwa nitrogen.
Manyoro ya rihlaza yanga byariwa exikarhi ka mintila ya swimilani swohambana hambana laha endzhaku swingata katsiwa na misava naswona aswivuli leswaku swifanele kuya byaleriwa eka ndzhawu yinwana leyinga tirhisiweki. Leswi swita hetelela swiri ndlela yakahle yaku lawula nhova naku funengeta misava. Loko manyoro lawa yanga rimeriwi ehansi ka misava kwala yanga byariwa kona yanga tekiwa yaya cheriwa eka ndhundhuma ya manyoro leyinga eku borisiweni. Mbuyelo lowukulu swinene wa manyoro ya rihlaza eka ndzhawu leyinga pfuleka hileswaku ndzhawu yaleyo ayinge tirhisiwi ntsena eka nguva yinwe, kambe swi hoxa xandla eka khwalithi ya misava naswona ya tirhisiwa ematshanweni ya swononisa leswingana ti khemikali.
Manyoro ya rihlaza yava yari kahle swinene loko se ya sungula kuhuma mabilomu naswona loko yari eka xiyimo xexo yavuyerisa swinene eka ku nonisa miasava. Laha ya tsemiwa kutani yarimeriwa ehansi ka misava. Loko yo fafazeriwa nyana na murhi lowu kurisaka swimilani ekusunguleni, swita kurisa nhlayo ya swakudya leswi nga pfunetaka ku antswisa misava xikanwe na humus ya misava.
Humus yi endliwa eka ntirho laha swimilani swi bolaka swifayeleriwa kuva leswintsongo hiti bacteria nati microorganisms. Kuhuma swivumbeko swa magadi lawa ya fanaka na misava, yantima, no fayeleleka. Swilo leswi swivuriwa humus naswona swina swakudya leswi lavekaka eka kukula ka swimilani. Humus yitirha kufana na xiponci, hikwalaho yipfuna misava ku khoma ndzhongho. Kufayeleleka ka yona swipfuna ku fayelela misava ya vumba naku vumba kumbe ku khomanisa leya sandi leswaku yiva loamy. Ku lahleka ka mati na nkhukhulo wa misava swahungutiwa hi humus.

Translated by Ike Ngobeni