Kufuwa Mpfundlha

© Judy Stuart

Milawu Yankoka yo Fuwa Mpfundlha

Tiyisisa leswaku u fuwa mimpfundlha ya khwalithi leyi ungata yikota. Kuna tinxaka tokarhi to hlawuleka letinga endleriwa kuhumelerisa swokarhi kumbe xikongomelo xokarhi. Kuhlawula muxaka lowunga fanela swiendla leswaku u kota kuhumelerisa khwalithi ya xiyimo xale henhla swinene eka leswi ulavaka kuswihumelerisa. Tiyisisa himinkarhi hinkwayo leswaku xitoko xosungula uxixava eka muxavisi loyi angata kota ku kunyika voxokoxoko hi muxaka lowu uwu xavaka. Leswi swikatsa masiku yotswariwa na vatswari vavona eka xihari xin’we hi xin’we.
Unga katsa katsi mixaka leyi. Kuhumelerisa muxaka wunwe swipfuna swinene kuva ku fikeleriwa xikongomelo lexi lavaka ku fikeleriwa naswona nkatsakanyo wa swiharhi awunge swiendli sweswo. Mufuwi anga switivi leswaku kuta huma yini loko a endle nkatsakanyo wa swiharhi. Loko nkatsakanyo wu endliwa kunyika muxaka wun’we wokarhi, muxaka lowu wufanele ku tekiwa hi ‘terminal’ naswona awufanelanga kuya tirhisiwa eka nkatsakanyo wunwana. Kungova ntsena loko mufuwi wa ntokoto a endla nkatsakanyo (ku humesa muhlovo wuntshwa, kumbe satinise muxaka rosungula) naswona utiva kahle leswaku swinwana na swinwana leswingata huma hileswi nga pfumeleriwa swinene.
Hinkwato ta xinuna na ta xisati tifanele kuva tilulamile kahle swinene eka rihanyu loko tisungula timhaka ta masangu. Xiharhi lexi xinga pfukangiki kahle kumbe xivabyaka axi fanelanga kufikela loko xihorile. Hinkwaswo swa xinuna na xisati swifanele swiva swiringanerile hi malembe kumbe ntiko kuva xisungula timhaka leti.
Nkarhi lowunga ringanela kuva kusunguriwa timhaka ta masangu wufanela kuva wuri 5 – 6 wa tinhweti eka vana va xinuna na xisati. Eka leswi swoka swinga kulangi ngopfu na leswinga kula swinene kukula loku amukelekaka kufanele kuva 6 - 8 wa tinhweti hi vukhale. Loko u fuwa muxaka wo leha swinene u fanele ukambela ntiko wa leyi ya xisati. Loko swiritano lowa xisati wunga tirhisiwa naswona swifanerile, kusukela loko se wufikelerile ntikelo wa vukulu. (Know the breed standard of your chosen breed). Muxaka lowukulu swinene wa ta xisati tinga tisa swiphiqo eka kutswala loko totshikiwa nkarhi woleha kumbe wunyuhela ngopfu.
Unga yi katsi na xiharhi lexingana nkanu. Mahanyelo yalawo yanga tluletiwa nale ka vana lavangata tswariwa naswona mpfundlha wukota ngopfu kuluma naku nwayetela hixiyimo xale henhla. Lowa xisati lowungana nkanu aswitalanga kuva wuva mhani wakahle eka vana va wona.

Translated by Ike Ngobeni