Mofoka o nkwa ke balemi ba dimela e le 'dimela tse bontshang'. Dimela di hola ka ho kgetheha moo di fumanang dijo tseo di di hlokang tikolohong eo di dumellanang le yona.
'Mofoka' o ka bontsha bofokodi kapa ho fetela ha diminerale mobung hammoho le ho senola tlhahisoleseding e mabapi le pH, mongobo le ho ikamahanya ha mobu jwaloka boteng ba hardpan - sebaka se ke keng sa kgoneha, hangata mobu wa letsopa.
Frederick Clements, setsebi se tummeng sa ditsebi tsa dimela sa Amerika, o hlalositse: "Semela se seng le se seng ke pontsho ha sehlahiswa se seng le se seng se hlahiswa ke maemo ao a leng hodimo ho oona, mme ka tsela eo e na le maemo a jwalo. Ka lebaka leo, karabo efe kapa efe ya semela e fana ka netefatso ya dintlha tse sebetsang ho lona."
Mehlala e metle ke jwang bo potlakileng (Cynodon dactylon) e ratang mobu o kopantsweng le bobatsi e hlabang e holang mobung o nang le nitrojene e phahameng. Clover e tla fumanwa mobung o nang le nitrojene.
Tsela ya ho Laola Mofoka
Ho laola mofoka ke phephetso e kgolo hodima temo. Tsela e atlehang haholo ke ho tloswa ha mofoka ka mechine. Sena se ka etswa ka letsoho kapa ka thepa e hulwang ke diterekere. Ka mohlala, mofoka o ka tloswa ke motho ya nang le sesebediswa se otlolohileng ka mora terekere. E sebediswa ho temo ya dimela tsa tlhaho, empa e theko e boima ebile e kotsi.Mechine e ka sebediswa ho laola mofoka, hape e thusa ho boloka mobu o le mongobo, ho thibela serame se senyehileng le ho eketsa taba ya mobu mobung.
Mefuta e mengata e ka ba manyoro (mohlala, jwang, dimela, dikgama) kapa polasetiki ya polasetiki e ka sebediswa. Fumana ka melao ya tsamaiso e theha mmele wa tikoloho haeba e tla dumellwa. Polasetiki e hloka ho tloswa qetellong ya nako ya selemo le ho lahlehelwa ke mokgwa wa botswalle.
Kwahela Dijalo ho Fokotsa Mofoka Dijalo
Kwahela dijalo le dikgahla (dimela tse holang hammoho kapa tse lenngweng pakeng tsa mela) di ka boela tsa fokotsa mofoka. Mobu o lengwa haholo ka dijalo tseo ho ke keng ha eba le sebaka kapa lesedi le lekaneng bakeng sa peo ya mofoka hore e mele le ho hola. Ho kena-kenana le yona ke mokgwa wa ho netefatsa hore mefuta e sa tshwaneng ya polasi ya hao e teng.Ha ho lengwa dijalo tsa sekwahelo, sepheo se seholo ke ho ntlafatsa bophelo ba mobu le ho se kotulwe kapa ho sebediswa bakeng sa ho fula. Dijalo tse tlwaelehileng bakeng sa ho ntlafatsa bophelo bo botle ba mobu di kenyelletsa dimela le dikgechana.
Translated by Bongani Matabane