Meetlo ya ya Sezulu

Karolo ya Boholo ya Bophelo ba Mazulu

©Dr Peter Magubane

Mmino, dipina le tantshi ke tlwaelo di phethile karolo ya bohlokwa bophelong ba Mazulu, eseng feela ya motho ka mong, empa le ya sechaba ka kakaretso. Mmino o ile wa e ba bohlokwa ho boloka kutloisiso ya sehlopha sa Mazulu, haholo holo nakong ya kgatello, thabo le phetoho, mohlala, pele ho dintwa, machatong le meketeng yohle ya bohlokwa ya phetoho e bontshang ho kena sethaleng se secha kapa sehlopha (hangata dilemong tsena).

Disebediswa tsa mmino di ne di sa sebediswe mefuteng e mengata ya setso sa Mazulu, hape ha e ne e le terama, e tlwaelehileng ho dihlopheng tse ding. Ha e le hantle, mokotla feela o tsejwang moetlong wa kgale wa Sezulu e ne e le INgungu, kapa dramo ya pitsa, e neng e entswe ka ho otlolla karolo ya pudi hodima pitsa e kgolo ya letsopa (imbiza) le ho bapala ka ho tlanya ka letsoho.

Ho tswa ditlalehong tse fumanehang, ho ne ho tla bonahala ekaba sefubeng, kapa sefate sa lehong se tlwaelehileng hara Mazulu kajeno se kopitswe, mohlomong ho baahi ba bona ba Thonga.

Sezulu se ne se e na le diletsa tse ngata tse dikgwele tseo Gubu, ya nang le malapa a di kgumamang ka kgalase e finyeditsweng pheletsong e nngwe, e ne e tsejwa ka ho fetisisa. Ho tantsha ho ile ha e ba le bohlokwa bo tlwaelehileng bophelong ba Zulu, mme ho na le menyetla e mengata bophelong ba seZulu ha e etsa karolo ya bohlokwa ya mokete wa diketsahalo tsa bohlokwa.

Mekete e Nang le Moelelo ka Hare

©Dr Peter Magubane

Ka mohlala, ha moshanyana kapa ngwanana a fihla bocheng ba ho kena dilemong tsa bocha, dipina tse tobileng di a binwa, di tsamaya le ho tantsha haholo. Hwa tshwana le ho lenyalo, moo tlhodisano e kopanetsweng pakeng tsa mekgatlo e mmedi e hlahiswang ke tlhodisano ya ho tantsha haholo e etsang karolong ya bohlokwa ya mokete o mong le o mong wa lenyalo.

Haholo-holo nakong e fetileng, ha ho tsoma e ntse e le ntho e tlwaelehileng, ho tantsha ho ne ho boetse ho e na le bohlokwa bo tlwaelehileng pele ho tsongwa. Pele ba e ba teng, banna bana ba ne ba bokana moo ba neng ba tantsha teng, ba ithorisa ka bokgoni ba bona le seo ba neng ba tla se etsa le kamoo ba neng ba tla ba sebete kateng ha ba tsoma.

Ka tsela ena, cheseho bakeng sa ho tsoma e ne e tsositswe mme ditebello di phahame. Ntho e ntle ka ho fetisisa le e tsotehang ya ho tantsha hwa Mazulu e ne e le ya mebusong ya morena ka moaparo o feletseng wa mebuso pele ho ntwa le meketeng ya selemo le selemo ntlong ya borena ya morena hang ka mora mokete wa ditholwana tsa pele.

Mesebetsi ya ho tantsha ya masole e ne e le matla ebile e le matla, e nepahetseng nakong ya nako le mehla le ho pheta-pheta hantle. Phello ya sena, e kopantswe le diaparo tsa bona tsa mekgwa e metle, e ne e hlolla haholo.

Translated by Sebongile Sonopo