Matsetse a Dikgohong

© Chris Daly

Jwaloka dikatse le dintja, dinonyana le tsona di ka fumana matsetse.

Di Shebahala Jwang?

Dikokwana-hloko tsena tse lomang di ka nna tsa e ba kgubedu, sootho kapa botsho, ho itshetlehile ka mofuta wa tsona. Tse hodileng di ka ba bolelele ba dimilimithara tse 1,5 ho isa ho 4 mm, di bataletse mme di na le maoto a kgutlelang hantle a dumellang hore ho bonolo ho tsamaya le pakeng tsa mabotho. Tse tshehadi di behela mahe a 100 ka letsatsi, ka mabotho a mabedi kapa mapolanka a haufi le mabotho. Maemong a loketseng, potoloho ya tse hodileng e ka dula dikgwedi tse mmalwa.
Tshenyane e ka nna ya nka matsatsi a mabedi ho tswa ho mahe. A fepa matlotlo a maruo a tse hodileng le tse ding tsa dintho tse phelang. A dihlong hanyane, ka hona a na le mekgwa e meholo le dihlaheng. Ho na le mehato e meraro e nang le ditebediswa e ka nka pakeng tsa matsatsi a robong ho isa ho a 200, ho latela maemo a lehodimo.
Tshenyane e hodileng ka ho feletseng e ka ba bolelele ba limilimithara tse 6 ha e iphumana e le motlakase e tlang ho hlaha e le popane. Sethala sa makgopa se nka matsatsi a supileng ho isa ho a 21 ho qeta. Phetoho yohle ya bophelo e ka phethwa nthong leha e le efe ho tloha matsatsing a 18 ho ya ho dikgwedi tse mmalwa.
Tshwara letlalo ka thata, le tsejwang e le tse kgomarelang letlalo ka pele, di atisa ho fumanwa dinonyaneng tsa dikgoho, empa ha di ferekane ka mabotho a tsona, kahoo di tla ikopanya le letlalo la dintja, dikatse, batho le diphoofolo tse ding. Tse tshehadi di ka nna tsa kena ka hara letlalo la dihlopha tsa tsona, ho fihlela feela ka morao ya mmele ya tsona di bonahala.
Di thatafallwa ho tloswa, esita le ka mora lefu la tsona, ka hona hangata di fositse ka dikgapang. Di baka ditsomi tse bohloko tse ka nnang tsa tshwaetswa. Dinta di ka nna tsa bonahala mahlo a hlobotseng, di rata ho ikamahanya le dihlopha, maqheka le ho pota-pota mahlo a dinonyana.

Dipontsho tsa Kgobokanyo?

Matshwao a kgobokanyo a ka nna a kenyelletsa kgafetsa ya ho qhaqha le ho sisinyeha hammoho le diqonwanana tse ntsho tse pota-potileng mahlo, diledu le menoto. Dinonyana di ka nna tsa theola boima ba mmele mme tsa eba le mebala e mengata ka masiba. Diledu le menoto di ka nna tsa bonahala eka ha di na madi.

Translated by Bongani Matabane