Bophelo ba Mahaeng

Mokgwa wa ho Lokisetsa ba Lelapa

©Dr Peter Magubane

Bophelo ba Mahaeng Mokgatlo wa ditho tsa malapa Nakong ya pele ho moo bophelo ba letsatsi le letsatsi bo ne bo latela mokgwa wa boiphediso, bo arohanngwa le mosebetsi o thehilweng ho dilemo tsa botona kapa botshehadi. Letsatsi le qadile ha letsatsi le chaba, ha lelapa le ne le phahama.

Kaha semela se nkelwa sebaka sa dimela e le dijo tse tlwaelehileng, dijo tsa hoseng di nnile tsa eba dijo tsa poone le lebese le phehilweng kapa le bodila mme hangata, nama eba teng. Hangata ditho tsa malapa di ne di ja hammoho ntlong e ka sehloohong kapa hoseng ha letsatsi le chaba lebaleng. Ha baeti ba eba teng, banna bao ba ja pele mme basadi le bana ba ja masala.

Histori, banna ba Basotho ba ile ba ja lekgotla leo basadi ba bona ba neng ba letile ho lona. Banna ba bokane ho lekgotla lena ho ya kenya tekong, kapa ho thusa ho rarolla qabang e neng e tliswa ho mookamedi kapa hlooho ya molao; kapa ba buisana ka ditaba tsa hona jwale. Ba nang le di-avocation tse kgethehileng, ka mohlala, ditlama-morao, dinohe le bolo ya matsoho, ba qeta nako e itseng ba ntse ba etsa mesebetsi ya bona le dihlahiswa le dihlahiswa tse tala.

Boholo ba nako ya bona e ne e nehetswe boiketlong ba diphoofolo tsa bona tse ruilweng; ha dikgomo tse hulwang ke dikgomo di tsejwa ho tswa Europe, banna bao ba ile ba nka boikarabelo ba ho lema, e leng mosebetsi oo pele basadi ba neng ba o sebedisa ka dithupa le dikoti, le hoja e ne e le banna ba ileng ba tlosa dibaka tse ncha tsa morung hore ba di sebedise e le masimo.

Ka kakaretso, tlwaelo ya banna e ne e le e rarahaneng ebile e le monate ntle le dinakong tsa dikgomo.

Mesebetsi ya Basadi, e fapaneng ho ya ka nako le maemo, e ne e le thata ho feta banna. Ba ile ba hlatswa le ho hlwekisa ntlo, ho ja dijo tsa hoseng tse lokiseditsweng, ho fumana metsi, le mofoka le ho kotula lijalo. Sena se ka ba boloka masimong nako e telele pele letsatsi le chaba ho fihlela ha letsatsi le dikela. Hangata kotulo e ne e etswa ke baradi ba hodileng.

Nakong ya nako e kgutsitseng, basadi ba ne ba atisa ho hlokomela matlo a bona, ba phahamisa marako le marulelo ka seretse, ba nkela melako e robehileng mahaeng le ho etsa mesebetsi e meng ya malapeng.

Nako e nyenyane ya boikgathollo eo ba neng ba ena le yona e ne e atisa ho etela metswalle le beng ka bona Ho tloha bana ba banyenyane ba ne ba fuwe mesebetsi eba tobileng ya ho etsa letsatsi ka leng.

Bashanyana ba ne ba phedisa dipudi tsa malapa mme, ha ba se ba le baholo, ba ne ba ena le dikgomo. Banana ba ne ba thusa bomme ka mesebetsi ya lapeng.

Translated by Sebongile Sonopo