Tilwanyana letiphila kuletinye Letifuywako

© Chris Daly

Njengemakati netinja, tinyoni tekufuywa tingatitfola tilwanyana letiphila kuletinye.

Tibukeka Njani?

Leti tilwanyana letilumako tingaba bovu, nsundvu noma mnyama, kushiyana ngalencumbi yato. Letindzala tingu 1,5 ngema mm kuya ku 4 mm ngebudze, tipatalele futsi tinemilente yangemuva lekhule kahle leyitivumela tihambe kahle emkhatsini webaholi. Letinsikati tingatalela emacandza lalikhulu ngelilanga, kubaholi noma emiseleni kanye nakumawa laseceleni kwebaholi. Ngaphansi kwesimo lesitsandziwe, umjikelo waleletindzala ungatsatsa tinyanga letiningana.
Tibungu tingatsatsa emalanga lamabili kutsi tichobosele kulamacandza. Tidla lengati yemangcoliso aleletindzala kanye naletinye tintfo letingaphili. Tesaba kukhanya, ngakoke tihlala emiseleni kanye nasetintfweni tetilulu. Tigaba tetibungu letintsatfu letiphilako tingatsatsa emkhatsini wemalanga layimfica kuya kulamakhulu lamabili kuze kugcwaliseke/kuphelele, kushiyane ngesimo selitulu.
Sibungu lesikhule ngalokugcwele singaba ngu 6 mm budze uma sitigocota siba yi cocoon bese ekugcineni sibe yi pupae. Lesigaba se pupae sitsatsa emalanga langaba sikhombisa kuya kumalanga lalishumi nakunye kuze sigcwale. Imphilo yonkhe yemjikelo legcwele ingaphelela nakunomangayini kusuka kumalanga lalishumi nesiphohlongo kuya kutinyanga letimbalwa.
Tilwanyana letibamba luswati, letatiwa ngekutsi bobamba ngekushesha betilwanyana, tivama kutfolwa etinyonini tekufuywa, kepha atikavami kunaka/kuhlupha ngebaholi, ngako ke tingabamba tikhumba/tigogo tetinja, emakati, bantfu kanye naletinye tilwane. Letinsikati tingagubha esikhumbeni sebaholi, kuze kubonakale limuva lemtimba wato. Kulukhuni kuwasusa, nase muva kwekufa kwawo, ngaloko ke ayaphazamiseka nemakululu/libhungane lelincane. Tenta kulunywa lokubuhlungu lokungahle kwente sifo.
Letilwanyana tingabonwa ngemehlo, tiyatsandza kunamatsela esikhumbeni lesifincene, ticholo kanye nasekugegeleteni kwemehlo etinyoni.

Timphawu/Tindlela tetilwanyana letingaphili?

Letimphawu taletilwanyana tingafaka kutinwaya kanye nekutikhuhlutisa kanjalo nelicashata lelimnyama leligegelete liso, sikhumba lesificekile kanye nesicholo. Letinyoni tingehla emtimbeni tiphindze tibe netimbobo kuletinsiba tato. Lesicholo kanye nenyama leficekile tingavela tingenamandla kanye nemfutfo.

Translated by Phindile Malotana