Kujovwa Kwekentiwa nge Tingulube

©Glenneis Kriel
Keeping a boar for breeding can be expensive and increase the risk of diseases.
Ngaphandle kwekuhlanganiswa ngekwendalo lapho khona lendvuna ingulube ibekwa naletinsikati kute tihlangane, kujovwa ngekwentwa kwenta lokujovwa kwaletinsikati ngalokubudvodza balelendvuna kungahle kungabi se pulazini.
Lendlela lekwentiwa ngayo kuvumela lolokhicitako kutsi atfole letindvuna letinemandla lekungahle kube yintfo leyiphumelako, lephindze kuyintfo leyehlisa ingoti lehambisana nekutihlanganela ngekwendalo, kufana nekulimala, tifo letitselelanako kusuka kulentindvuna kuya kulentinsikati Kanye nangalenye indlela lekhona Kanye nekusetjentiswa ngalokwecile kwaletindvuna lokungehlisa bukhona bebudvodza. Njengendlela yeliciniso, bukhona bebudvodza kungahlolwa kahlekahle ngaphambi kwekusebentisa umjovo wekwakhiwa.
Ngaphandle kwaloku, umjovo wekwakhiwa uvame kushipha kunekubita kwekugcina Kanye nekupha kudla “losetulu kakhulu” lendvuna lesebenta kakhulu upulazini lephindze inciphise ingoti yekuhlangana, kusuka emapulazi anendzawo lenkhudlwana yensotja longakhetsa kiyo. Kuphindze kuvumele inombolo lenkhulu yaletinsikati kutsi tihlanganiswe ngesikhatsi lesimfisha, kunika lolokhicitako indlela lencono yekugadza emalanga ekuhlanganisa Kanye nekugeleta kwetingulube.

Timphawu te Kushisa

©Glenneis Kriel
Keeping a Boar in the vicinity of a Sow during artificial insemination will help to ease the process.
Bafuyi bangatsenga budvodza noma babutsatse kuletindvuna kulelipulazi. Lobudvodza buyaphila ngako kudzinga kuphatfwe ngesineke. Kufuna kubekwe kusuka ku 16 kuya ku 18 degrees celsius kusuka ekutsatfweni kwemjovo, njengoba bukhona bungancishiswa ngaphandle kwelizinga. Kuze kutfolwe imiphumela lemihle phindze kunciphe kuphatfwa kwetinkinga, imijovo leyakhiwe kumele kwentiwe tisebenti leticeceshiwe.
Sinyatselo sekucala singabonwa kumbe lelensikati ilungele kutsi ijovwe. Ngemuva kwekulunyulwaa, letinsikati tingabekwa nalendvuna cishe hhafu welihora ngelilanga linye futsi uma ikhona kumelana nalelendvuna, itoba kulolokubitwa, ngekumela kushisa.
Bafuyi labaningi basebentisa lendvuna ingulube labatfusa ngayo noma emapheromones lasita kugadza kushisa. Timphawu letikhombako kutsi lelensikati ingulube isekushiseni, ngekusho kwe Ncwadzi ya Danie Visser, iModern Pig Production – Umkhicito weTingulube Tesimanje, ifaka tindlebe letihluphako, lelishubhu ngemuva lingababovu phindze livuvuke, lokumanti lokuphumako kulelishubhu lefutsi nakuvela kufutselana ngemuva kwenteka, umela tinkinga letisindzako lelapho ingabaleka kumbe.
Ingabese lengulube lensikati iba nemndlandla kuletindvuna tingulube bese icala kugibela letinye letinsikati. Kushisa kuvama kutsatsa kusuka kumahora lamashumi lamatsatfu nakubili kuya kumashumi lasikhombisa nakubili.

Indlela Yekujova

©Glenneis Kriel
The catheter should be left in the sow for another five minutes after insemination.
Kuyasita kubeka lendvuna ingulube dvute nalensikati ngesikhatsi sekujova. Ngekusho kwe lowa Pork Industry Centre, loku kutokhutsata kuphendvula lokucinile kwe oestrus phindze kusite ngalendlela yekujova ngekutsi lokwenta lelensikati kutsi idonse lobudza kutsi bakheke kabusha phindze kunciphise kuphuma kwako ngemuva.

iModern Pig Production icwayisa bafuyi kutsi basuse konkhe kungcola phindze kukline lelishubhu ngeliphepha lelomile, vula letindzebe taleliphayiphi ngesandla sangasencele phindze ngesineke ufaka icather ngesandla sangasekudla, khona kutokhomba etulu ngekuma kwa 45 degrees kwentela kunganaki ngasesinyeni. Ngemuva kwaloko, le catherer kumele ngesineke isuswe iye etulu khashanyana nalapho kukhiciteka khona kuze kube ngulapho kuvakala kungavumi lokucinile. Lamanye emacatherers adzinga kuguculwa ngendlela yekuvala kwentela kuciniseka kutsi kuvala lomnyango wentfombi.

Butsi lobudvodza nasebuhlanganiswe kule catherer, lobudvodza kumele behle kulosisi ngaphandle nangabe le catherer idzinga lelibhodlela lebudvodza kutsi yakhiwe ngaphambi icale kwehla. Kwala kungentiwa ngulokuligagasi kulesinye, ngaleyo Ndlela kumele kuphume ngaphandle.
Lendlela ivama kutsatsa kusuka kumizuzu lemibili kuya kulemitsatfu, kepha kungatsatsa sikhatsi lesidzanyana.
Le catherer kumele ishiywe kulelensikati cishe imizuzu lesihlanu ngemuva kwekujova, kuchubbeka kukhulisa, gcina buhlungu besinye bese unciphisa kutsatsa kwebudvodza. Ekupheleni kwekujova, le catherer kumele ibekabili phindze ibambe, ngekutfunga ngemuva kulesigodzi ekugcineni kwalendzawo lepatalele, kuvikela kuphuma ngemuva kwebudvodza.
Lesikhatsi, nalolojovako Kanye nelizinga lwalomjovo kumele konkhe kubhalwe kwentela kuhlela kusebenta kwetintfo. Noma yini lengekho kahle, kufana nekuphuma kwengati kusisi, nako kumele kubhalwe ngaleyondlela.
Lelensikati ingulube kumele ijovwe esikhatsini sesibili umangabe asesemelene nekushisa.

Translated by Phindile Malotana