Indzawo ye Tjani

©Pannar Saad

Tjani, lobuphindze bubitwe ngekutsi yi monocot noma sitjalo lesincama-semacembe, yintfo lebalulekile endzaweni yetjani. Nayihlanganiswe nemantongomane endzaweni yetjani, lotjani bunganciphisa lengoti yekucumbelana ngesikhatsi letilwane tidla kulendzawo. Tjani buphindze bukale kukhula kwelikhula, bungaphindze busite lendzawo iphile ngesikhatsi sasebusika phindze inike kukhokha lokuhle. Tinhlobo letiningi tetjani kwentela indzawo kuchaza kutsi kukhona tjani lobulungele cishe noma ngusiphi simo selitulu noma indlela yekunakekelwa.

Tjani bungahlukaniseka bubengendlela yesimo selitulu noma nakushiswa kakhulu noma tjani-lobukhula ngesikhatsi selihlobo kanye nesimo noma tikhatsi-letipholile.

Buta noma nguyiphi inkampani yetinhlavu ngelusito etjanini lobuhle kakhulu kwentela indzawo kutsi kuhlume kahle endzaweni yakho kanye neluhlobo lwakho lwemhlabatsi.

Kukhuliswa kwe Tjani base Hlobo nge Ndzawo

©Pannar Saad

Tjani lobukhokha kukhokha kwako lokuphakeme kanye nekuhluma ngesikhatsi sasehlobo lesifutfumele bubitwa tjani-lobuhluma ehlobo phindze buvame kuhlanyelwa etigodzini letifutfumele eNingizimu Afrika.

Sidvuli-lesakha tjani belihlobo
Lobutjani abukalungeli labadla lokusindzako phindze kugayeka kancane. Kugaya linani lemanutrients le silwane singasakata kusuka kuletindzawo.

Imifanekiso yetidvuli-letakha tjani yi weeping love grass (Eragrostis curvula), indzawo yesikhatsi sonkhe kanye nekungavumela-somiso ibuffalo grass (Cenchrus cilliaris) ne macembu etjani belugalo kufana ne Smuts finger grass (Digitaria eriantha).

iWeeping love grass ilungele kudvonsa-kahle kwemhlabatsi lone esidi lone pH ya 4 kuyaku 7. iBuffalo grass icolela umhlabatsi wa pH 7 kuyaku 8, ukhula emhlabatsini lonematje emahlatsini phindze uyincelencele ku aluminium ne manganese. Le Smuts finger grass leveleleko ikhula emhlabatsini wematje lashona kancane nakumhlabatsi lonematje lamancane lone pH ya 6 kuya ku 7 kepha uyasokola emihlabatsini lephansi ngekuvundza noma manyolo. Tjani be Rhodes lobuhluma-ngekushesha butsatsela-kahle etimeni letibanti iphindze ikhicite lokuphakeme lokusuka emnyakeni wekucala ekuhlanyelweni. Le ngemibono tihlanganiswa ne Smuts finger grass.

Tjani lobucancako
Lolu luhlobo lwetjani lulunga noma lubuya kahle ngemuva kwekudliwa lokumatima kepha, ngetjani-beluhlobo lobuhlumako, lugaya kancane.

Imifanekiso yetjani lobucancako ifaka ikikuyu – lokucolela imihlabatsi levundzile – kanjalo nekumela somiso kanye nekuhlanganisa-tjani be bhai noma tjani benkhanyeti lobunetintfo letiningi letehlukene (emacembu eCynodon).

Busika-tjani Lobukhulako beNdzawo

©Pannar Saad

Simo sendzawo yesitjalo sikhula kancono ngesikhatsi lesipholile lesifana nentfwasahlobo kanye nelikwindla. Lobu tjani buhlala buluhlata ebusika, bungamela sitfwatfwa phindze kakhulu buvame kugayeka kunalobo lobukhula-ehlobo tjani.

Tidvuli-letakheka esimeni setjani
Khetsa tjani lobukahle kwentela kudlisa tilwane takho. Kufana nekutsi, tjani lobutsatsa sikhatsi lesidze bungamelana nekudliwa kamatima, kepha tjani be cock’s foot bukhula kancono nabudliwe kancane. Tjanibenhlavu base Italy bungadliwa sikhatsi lesidze kune tjanibetinhlavu base Westerworld. Tjanibetinhlavu njengesitjalo sendzawo idzinga initrogen kanye nemanti lamaningi.

iFescue lendze ilungele imihlabatsi lemanti kanye netindzawoletigadvwako futsi ingamelana nemihlabatsi lene esidi. iCock’s foot (Dactylis glomerate) ivelela kahle. Lobu tjani bungamelana nekudliwa kakhulu phindze bukhula kahle emaweni lasentasi nasetindzaweni letinemitfunti, letilungele kuhlanyelwa kumivini nasetindzaweni tetingadze tetitselo.

Translated by Phindile Malotana