Indlela ye Kupha Timbuti Letigulako

©Marinda Louw
Timbuti atakhelwanga kukhuliswa ngendlela yelipani. Ticolela kutiyalukela tikhululekile, titikhetsele titjalo letincono tekudla, ngako kutentela kuvama kukumikisa etinkingeni tekuphila ikakhulu enyameni yetimbuti. Timbuti tiyatsatsela phindze ticinile kepha tinkinga titihlupha malula futsi ngalesinye sikhatsi tisheshe tilahle litsemba ngekushesha uma tigula. Timbuti tilwane letihlala tingumhlambi futsi tiyenyanya kubatodvwa, ngako uma imbuti ime yodvwa kumele ihlolwe kwentela kubona kutsi ngabe kukhona lokungahambi kahle.
Imbuti lengakhona kuphakamisa inhloko yayo icondze, nayo ngeke seyikhone kugaya kudla lokucinile futsi kumele ingaphocelelwa kutsi- imunyise lubisi, emabele noma kudla. Kudla kutosala kungakagayeki futsi kungahlangahlanganisa noma kungavimba kubuya/kuphola. Uma imbuti ingakhoni kuma, ihlale icondze ngasebondzeni phindze igicicke ngemacala ayo kwentela kutsi ingati ihambe ngaloko noma ngumuphi umutsi losakatekako emtimbeni wayo. Lokumanti kubalulekile. Lokumanti lokusagesi lokwakhekile kunganiketwa. Lomfuyi anganika imitsi lengiyo, kepha umangabe lembuti ingenawo emanti emtimbeni, itokufa. Uma lembuti ilele, yiba nesiciniseko kutsi emanti akhona entfweni legubhile kancane kufana netindishi temanti tetinja.
Tilwane letigulako tidzinga emanti lamaningi, emandla kanye nemaprotein kunetilwane letiphilile kepha tiba nenkhaphunkhaphu lencane yekudla. Gcugcutela kuvuleka kwenhlitiyo ngekudla lokuncane, utsambise lokudla phindze wengete sitaputapu sashukela noma luswayi kukwenta kutsi kunambitseke. Kudla lokuluhlata lokusha kanye nemacembe lamasha anika indlela lencono yemavitamin. Silwane lesigulako kumele sibe nelinani lelincane lekudla lokwakhiwe kasihlanu nange sitfupha ngelilanga futsi tiphiwe ngekwehlukana kunaleto letinye tilwane kwentela kutivumela kutsi tidle bese tiyaphumula ngaphandle kwekutsikanyetwa. Kuvame kutsi, tilwane letigulako tingadla kancane kakhulu futsi tidzinge sikhatsi lesiningi sekudla kunaleto tilwane letiphilako.
Inkinga yetimbuti letindzala letigulako kutsi lelishubhu lelihambisa kudla lingaba nenkinga yekungacondzisi. Labanye bafuyi batinika iyorghut lete kuvela, lehlanganiswe ne oats legociwe noma lefakwe kunongotela ngeluju, kwentela kusita lelishubhu kutsi licondze.

Indlela yeKupha Bantfwana Labagulako

©Chris Daly
Ngebantfwana labasha labasandza kutalwa, kusheshe batsatsa icolostrum (lubisi lwekucala lwamake wakhe) libalulekile ngekuphila kwakhe. Umakungenjalo, utophelelwa ngemandla ngekushesha bese uyafa. Kusindzisa umntfwana, umfuyi kudzinga kutsi anike lokungemanti lokumelele icolostrum lesuka kumake wakhe noma lokumelele icolostrum, hhayi icolostrum lengetetelwe.
Kungabi nemanti emtimbeni yinkinga lenkhulu ngemsheko kubantfwana betimbuti ngako yenta indlela yesandla yekubuyisa emandla. Yima kupha lubisi lonkhe naloko lokumelele lubisi bese esikhundleni salo unika lokumanti lokulinani lelenele. Kulokuphutfumako, yenta lokuhlanganisiwe ngekubilisa emanti lalilitha bese uhlanganisa netipunu letimbili tesitaputapu, hhafu wesipunulesincane seluswayi kanye Nekota yesipunu lesincane se baking soda.
Yati kutsi: Lwati lwekufundzisa kanye netidzingeko tekwati kuphela akukameli kutsatfwe njengesecwayisoo semitsi. Lolwati alukentelwa kumelela secwayiso semitsi noma kwelapha lokunikwa ngudokotela wetilwane.

Translated by Phindile Malotana