Africa's Birds
Tinyoni Afrika

© Nigel J Dennis
African Hoopoe
Afrika inetinhlobo letinengi tetinyoni emhlabeni wonkhe jikelele. Tintsatfu tinhlobo letehlukene tetinyoni, letifaka letidla titjalo, lokunashukela lokuphuma etimbalini, kanye kanye netilwane letincane letititingele. Tinyoni letincane letidla titjalo titsatfwa ngulomlomo wato locijile natifuna kudla, tibe leto letitingelako tinetingalo leticinile tiphindze tihlukanise ngalomlomo wato locijile kuloyo lotingelwe.
Le Kruger National Park ngulona khaya lato la Ningizimu Afrika. Tinyoni letidla tilwane letifile tivela elukhalweni lwetindzawo letinetjani, ibe tingculungculu titsandza tindzawo letinetihlahla kuya ngasemigceni lenetindzawo lapho kuphumela khona lokungcolile lapho kugcwele tilwane letitingelako.

Yini Lokwenta Tinyoni Tisuke Tiyekulenye Indzawo?

Sizatfu lesenta tisuke tiye kulenye indzawo kutsi tifuna indzawo lenekudla lokuncono, letfolakala etindzaweni letifutfumele. Lokuletsa kudla (ikakhulu tilwanyana letincane naletinye tilwanyana) etindzaweni tato latiphuma khona tiyatfolwa njengoba simo selitulu khona siyangekubandza. Sizatfu sekuba nemandla (kwentela kuhlangana) kuticindzetela kutsi tihambe tiye etindzaweni letikhashane letisemaveni lamanye.

Yini Umehluko Emkhatsini Wema Doves (Lituba) Nema Pigeons (Lituba)

Ecinisweni, kute umehluko longanani emkhatsini wema doves nema pigeons njengoba onkhe achamuka kumndeni lofanako. Sisebentisa bukhulu kuhlukanisa emkhatsini wato, ngale dove njengoba iyancane kuto totimbili. Le pigeon ichamuka kuncenye yemndeni lapho tinyoni letiluhlata letigcinwa emakhaya letifana nema pigeons letibitwa ngekutsi ma pigeons, le pigeon leyatiwako lesiyibonako nayo yidove. Kwentela inhloso, sitawuchubeka siwabite ema pigeon.

Yini Inyoni Lenemlomo Locijile Igubhe?

Tinyoni letinemilomo lecijile tenta loku kutibungu noma lokunye kudla lokungaphansi kwemagcolo etihlahla. Tiphindze tente lemigodzi natenta tilulu nekukhona kukhuluma naletinye tinyoni letigubha tihlahla.

Ukhona Yini Umehluko Emkhatsini We Lihansi Ne Lidada?

Kuyafana nalokwema dove nema pigeon’ inking, lihansi lidada kahlehle. Ayincenye yemndeni munye, kanye nema swan, kepha yetsiwe eminyakeni leyengcile ngoba angasiwo lamanengi. Emahansi atsiwa ngekwehlukana ngoba kubonwa umehluko emkhatsini wema dada nema swan. Kungatsi umehluko ngekutiphatsa emkhatsini wema hansi nema dada yindlela yawo yekwakha tilulu, silulu semahansi sisemigodzini yetihlahla.

Tinyoni Letite Timphiko Entsanyeni Tingatingela Yini?

Noma tinayo indlela yekwenta njalo, tingalo tato kanye netintwane letingakhoni kunyakata ngekushesha njengaletinye tinyoni letitingelako. Letitinyoni tihlala tisicumbi lesikwatiko kubanemandla siphindze sitfuse ngeliningi futsi noma kungadzingi sonkhe skhatsi kutsi titingele. Kukhona letinye tinyoni letikwatiko kubulala tilwane letincane njengemagundvwane kanye netinyamatane letincane.

Do Owls actually hoot? Ngabe Tahhukulu tiyakhala?

Cha, tahhukulu ‘atikhali’ kepha tishaya tinkwela, noma tikhalisa kwemuntfu noma tikhalise kwesicoco. Lena misindvo yenteka uma sahhukulu siphefumula noma tindlela taso sekutiveta noma yekukhuluma. Kutfolakele kutsi kumemeta kwato kwenteka kakhulu uma ingakakhokhi licandza nekulungiselela sahhukulu lesincane lesitotalwa.

Yini umehluko emkhatsini wema falcons netingculungculu?

Le falcon yinyoni leneluphiko lelicijile lelitingela emoyeni. Atitakheli tilulu tato, kepha ticolela kusebentisa leto taletinye tinyoni noma tingasebentisi lutfo. Ingculungculu inetinyawo letite tinsiba letinemahwidzihwidzi kanye netintwane letinesikhumba lesigucukako. Takha tilulu tato ngendlela yato lapho khona letincane tato tiyashiywa tibe tona titingela.

Yini tinyoni letitingelako tindize?

Kundiza kuyajwayelekile etinyonini letiningi futsi tingetwa nangumoya lofutfumele. Lona ngumoya lofutfumele lokhuphukako kusuka emhlabeni lapho khona tinyoni tigcina lingaphandle letimphiko tato kuze tonge emandla tiphindze titigcine tisetulu. Lokuhamaba ngendingilizi lekubonwa emhlabatsini kwenteka uma inyoni izama kuhambisana nalomoya. Kona loku kupha letinyoni ngekubuka lokukhashane, noma lomcondvo uvela nje.