Se Xhosa

© Dr Peter Magubane

Leina le Sethosa ke Lereo la kakaretšo la go šomišwa ka mehutahuta ya ditlabelo tša tshwanelo kgoro ya Nguni ya Pondo,  Bomvana, Thembu le morafe wa Sethosa ka bo ona.

Batho go bolela Sethosa goba Cape Nguni  ba tšere Kapa Bohlabela, go tšwa go mollwane KwaZulu-Natal go Kapa Bohlabela Zuurveld. Go ya ka histori, ba be batsomi le balemi bao ba tšweletšago, ba go iphepa, bao ba bego ba rulagantšwego mo mmušong wa go ikemela wa bokgoši. Sethosa, go swana le Nguni, polelo sebakeng sa lereo la morafe le, e be e le leleme leo le bolelwago ka mo molapong wa hlapi, Keiskamma le Noka ya Nare.

Sehlopha sa mathomo sa bafaladi ba Nguni sa go goroga ka mo Afrika Borwa se be se akaretša morafe wa seXhosa (se na le Gcaleka, Ngqika, Ndlambe le kgoro ya Dushane), Thembu le Pondo. Ka moragonyana sehlopha sa bobedi sa Nguni se ile sa fihla go Zululand, eupša ba be ba raka ke Kgoši Shaka. Ba be ba bitšwa Mfengu gomme ba kopana le setšhaba sa Sethosa.

Bafaladi ba ile ba hloma kokwane ya setšhaba sa Mathosa, sehlopha sa bobedi se segolo ba batho mo ka Afrika Borwa. Ba setšhaba sa boikgantšho, ga sa nke ba thopšwa goba ba fenywa ke morafe yo mongwe.

Translated by Lebogang Sewela

Badimo mo Setšong sa Xhosa

Digalagala goba ka meriti gantši ke banna ba hwilego ba maemo a godimo ba sehlopha sa agnatic....more

Lenyalo mo Setšong sa Mathosa

Ka tlwaelo lenyalo le be le le exogamous (balekane ntle ga sehlopha sa lelapa), yeo e bego e le pharologantšho ya Nguni ka kakaretšo....more

Tšwetšo pele ya Batho ba Mathosa

Mathosa a Kapa Bohlabela ba be ba le setšhaba sa mathomo sa Nguni bao ba bego ba kopana le bahlotletša baYuropa, balemi, barekiši, barut...more

Batho ba Mathosa ba Afrika Borwa

Bohlatse bja histori bo šišinya gore ka ngwaga wa 1593 go be go na le batho ba go belela sethosa mo nokeng ya Mthatha ka moo lefelong la g...more

Iziduko zama Xhosa kunye no Bukhosi - Iziduko

Imizi yama Xhosa kwindawo ethile yayiphantsi kolawulo negunya lenkosi yalondawo kwindawo yonke ababehlala kuyo. Ndawo enkulu yase bukhosini ...more

Ditlwaedi tša Setšo sa Mathosa

Ka ntle le go huetša ya setšo sa Bodikela, Batho ba bantši ba Mathosa ba sa tšwela pele ka tša ditšo tša baona. Mathosa ba be ba šom...more

Melao ya Setšo sa Mathosa

Ge Dingiswayo, moemedi wa Shaka, a ile a tsebiša melao mo Zululand, lebollo mo gareng ga Mazulu e ile ya feditšwa....more