Musiamo wa Mapungubwe

Dipontšho Le Go Feta

©Roger de la Harpe
Karolo ya Maikemišetšo a museumâ ke go boloka kgoboketšo ya lešika la ka moso. Go šoma le thea ya Afrika Borwa ya dilo tša go hloma kgoro ya metallics gore e kgone go hlabolla bokgoni bja tikologo ya tsošološo. Sian Tiley, yo a lego molaodi wa Musiamo ya Sefoka sa Mapungubwe, o ka pele go šupa gore musiamo o dira go feta go bontšha dilo tšaa mapokisana ka galaseng. O na le mešomo ka moka ya Musiamo: Dinyakišišo, pabalelo ya tlhago, thuto, bjalobjalo. E bile ke moabi wa ditirelo ya dilo ka moka tša mapungubwian; ka go fana ka mangwalo, diswantšho le dinolofatši go bao ba nago le kgahlego.

Tirišanommogo E Hlamile

Ke botšišetše Sian ka kamano ya museumâ le SAN Parks. O fetotše ka gore e be e le botse. “SAN Parks e laola setšo sa naga ya Sefoka sa Mapungubwe, go akaretšwa le naga ya tlhago. Yunibesithi e lemogilwe semmušo bjalo ka molaodi le mohlokomedi wa kgoboketšo ya Sefoka sa Mapungubwe. Kgoboketšo yeo, ga se fela dilo tša go kgabiša, eupša ke bolota ditokumente tša kgale, tshedimošo, histori. Gomme re hlamile tirišanommogo ya go laola Sefoka sa Mapungubwe ka botlalo.
Ka mo nakong ye, go fihla ka Sefoka sa Mapungubwe na le curation ya lefelo la maleba, re šomago bjalo ka bahlokomedi ba nakwana. Mo mengwageng ye mebedi ye e fetilego, re hweditše diketekete tše ntši tša dilo tša kgale mola go tsošološa tše mpsha tša go fapana. Eupša ga re so hwetše sekgoba ka mo Museamong wa rena, bjale re hlohleletšakgoboketšo yelo, ya Sefoka sa Mapungubwe National Park, go ya ka fao. Go tloga fao, letšatši le lengwe ge ba na le dinyakišišo tše bona ba ka aga kgoboketšo ya bona.

Dipontšho Tša Batho Bohle

Ge ke botšiša gore gauta ya tšhukudu ye tumilego e bušetšwa morago go Sefoka sa Mapungubwe, Sian fetotše a re: go bolela nnete, Yunibesithi e thekga gore leina la dilo, go swana le tšhukudu, le boela morago go setlogo sa yona. Eupša mo lebakeng le, ga re nolofatše fela ditšhukudu fela, go ba mo (ka Museamong). Re dira dipontšho tša nakwana ka gore kgopolo ke gore Sefoka sa Mapungubwe e swanetše go ya nageng ka moka, dipontšho tša boditšhabatšhaba le ka gona. Musiamo o kaone go feta phaka ya bosetšhaba go dira bjalo. Ka fao go na le dipoledišano. Eupša re be re šoma le SAN Park mengwaga ya go feta 25. Re balekane ba botse.
Ngangišano ya mafelelo a lefelo la go khutša la gauta ya tšhukudu e sa tšwela pele. Ke selo sa go hlomphega kudu, sa go tlala ka mehutahuta ya tlhalošo ya dihlopha tša go fapafapana. Ke kwele kanegelo ye nngwe ya sangoma ye e tlilego go etela Museamo. Ge e lebelela tšhukudu o ile a khuduega. Badimo ba be ba mo omanya, a realo. Ba be ba nyaka gore a tšee ditšhukudu. Ge a be a se e tšee, a rapelela, badimo ba tlo roga lapa la gagwe. Ka morago ga dipoledišano tše dingwe, molaodi o mmoditše gore ditšhukudu e be e le ya naga gomme Mopresidente ke yela fela a ka gona go mo thuša. Ka seo, sangoma e ile ya sepela gomme a sepela ka taolo ya Meago ya Yunione, (Union Buildings).

Go Etela Museamo wa Sefoka Aa Mapungubwe

©Roger de la Harpe
Khamphase ya Yunibesithi ya Pretoria e tletšego ka dimakatšo. Ke lefelo la go kgahliša, le adilwe ka molokoloko ya mabale le lapa gomme e na le dintlo tše mmalwa tša Dimuseamo tše botse. Tše di akaretša Musiamo wa edoardo Villa (e tsebega e le motaki wa selegae), kgoboketšo ya Anton van Wouw (sehlwaseeme se senngwe se se tumilego kudu) kgoboketšo ya Van Tilburg (kudu ceramics go tšwa Yuropa le China), kgoboketšo ya mosaimo ya bokgabo mo Yunibesithi ya Pretoria bokgabo, le Museamo wa Sefoka sa Mapungubwe. Mobu wa khamphase o tletše ka palo ye kgolo ya dingwalwa dihlwaseeme tša Edoardo Villa, e bile go na le eclectic mix ye peakanyego, go tloga ka nako ya mokgahlo go fihla ka motswako yola wa Seburu sa sebjale yeo e be e tumile ka 70s.
Musiamo wa Sefoka sa Mapungubwe o mo moagong wa kgale wa bokgabo, leswika la mohlaba le le botse la sebopego se se botse, lefastere a go tšwalega a digalase. Ka mo go lekanego, le ke lagae la kgale la kgoro ya histori, fao Mophrofesara Fouche a hweditšego ditaba tša Sefoka sa Mapungubwe go tšwa go Jerry van Graan.

Dihloa Tša Kgoboketšo

Le ge e le gore e na le baeng ba go feta 20 000 ka ngwaga, baeng ba bantši ba tlile ka leeto la sekolo, Museamo wa Sefoka sa Mapungubwe ke yo mo nnyane. Go na le phapoši ya pontšho ye tee fela, yeo e nago dipontšho ka moka tša kgoboketšo. Ka phapošing ya gare, lefelo laboikgantšho le a fiwa tšhukudu, sehlwaseeme le se jana. Go lebelela dilo tše ka mahlo a rena ke boitemogelo bjo bohlokwa. Ka ntle le bogolo bja bona bjo bo nnyane, bokgabo le bo bipa bja tšona ke bo bontši. Ga go bonolo go dumela gore di na le mengwaga ye 700. Lustre ya gauta bonala e sepele le mengwagakgolo. Ka nnete ke tša bosetšhaba (le boditšhabatšhaba) dilo tša bohwa bja mathomo.
Dilo tše dingwe tše dintši tše botse di bontšhwa ka go rulaganywa go bapa le maboto, gomme go na le molokoloko wa dipontšho tša sengwalwa le diboto tša tshedimošo go thuša go hlatholla kanegelo ya Sefoka sa Mapungubwe.

Translated by Lebogang Sewela